کاردیومیوپاتی، بیماری عضله ی قلب است که عمل پمپاژ را برای قلب دشوار می کند. کاردیومیوپاتی انواع مختلفی دارد که همه ی آن ها قابل درمان هستند. در این مقاله، راهکارهایی برای درمان و کنترل این بیماری به شما ارائه خواهیم داد.
کاردیومیوپاتی یک بیماری عضلانی قلب است که باعث بزرگ، ضخیم یا سفت شدن ماهیچه ی قلب می شود. در موارد نادر، بافت عضلانی در قلب با گوشت اضافه جایگزین می شود. با بدتر شدن کاردیومیوپاتی، قلب ضعیف تر شده و توانایی آن در پمپاژ خون بدن و حفظ ریتم طبیعی الکتریکی کمتر خواهد شد. این امر می تواند منجر به نارسایی قلبی و مشکلات ریتم (آریتمی قلبی) شود.
علائم کاردیومیوپاتی
علائم کاردیومیوپاتی می تواند به قدری خفیف باشد که افراد مبتلا، متوجه آن نشوند. با این حال، ممکن است این علائم در بعضی افراد بروز پیدا کرده و با گذشت زمان نیز تشدید شوند. علائم کاردیومیوپاتی شامل موارد زیر است:
- احساس از نفس افتادن
- احساس سبکی سر یا ضعف
- ورم شکم، پا و کف پا
- ریتم غیر طبیعی قلب
- سنگین شدن سینه یا درد قفسه ی سینه
علت ابتلا به کاردیومیوپاتی چیست؟
کاردیومیوپاتی می تواند ناشی از سایر بیماری های قلبی و گردش خون (کاردیومیوپاتی اکتسابی) و همچنین ارثی باشد؛ یعنی امکان دارد فرد به علت داشتن ژن معیوب از خانواده ی خود، به این بیماری دچار شود. ممکن است برخی از اعضای یک خانواده، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار داشته باشند.
در برخی موارد علت ابتلا به کاردیومیوپاتی، میتواند ناشی از عوارض دیگر بیماری های قلبی باشد.بیماری هایی مانند:
- فشار خون بالا
- آسیب ناشی از حمله ی قلبی
- ریتم غیر طبیعی قلب
- بیماری دریچه ی قلب
- اندوکاردیت
- وجود مقدار بیش از حد آهن در قلب (هموکروماتوز)
- آمیلوئیدوز (رسوب بیش از اندازه ی پروتئین غیر طبیعی در اندام ها)
- سوء مصرف الکل
آیا کاردیومیوپاتی قابل درمان است؟
این بیماری برطرف نمی شود اما با شروع درمان، علائم آن بهبود پیدا کرده و بسیاری از افراد می توانند زندگی نرمال و فعالی داشته باشند. علائم کاردیومیوپاتی و خطر ابتلا به نارسایی های قلبی دیگر را می توان با رعایت موارد زیر کاهش داد:
- کاهش مصرف الکل یا جایگزین کردن آن با نوشیدنی های سالم (مانند ترکیب لیمو و نعنا با آب گازدار)
- کنترل فشار خون از طریق کم کردن نمک و مصرف غذاهای سالم (مانند گوشت بدون چربی و سبزیجات گریل شده)
- کم کردن کلسترول از طریق جایگزین کردن چربی های غیر اشباع (روغن زیتون آووکادو، آجیل) به جای چربی های اشباع شده (غذای بیرون، لبنیات، بیسکویت)
- ورزش منظم (نیم ساعت پیاده روی روزانه و استفاده از پله به جای آسانسور)
- مدیریت کردن استرس با کمک مدیتیشن و استراحت کافی
کاردیومیوپاتی چه اثری روی قلب می گذارد؟
هر کدام از انواع کاردیومیوپاتی تأثیرات مختلفی روی قلب افراد می گذارند. به طور کلی، همه ی آن ها بر ساختار قلب اثر گذاشته و توانایی آن در پمپاژ کردن خون به بدن را کم می کنند. اما تمام آنها بر نحوه ی کنترل ضربان قلب، توسط سیستم الکتریکی تأثیر می گذارند.
روش های درمانی کاردیومیوپاتی
همانطور که قبلاً گفته شد، کاردیومیوپاتی قابل معالجه و درمان نیست اما جای نگرانی ندارد؛ زیرا این بیماری در اکثر موارد روی کیفیت زندگی مبتلایان یا طول عمر آن ها تأثیری نخواهد گذاشت. درمان های مؤثر زیادی برای کنترل علائم کاردیومیوپاتی وجود دارد که عبارتند از:
- دارو درمانی
- کاردیوورژن یا ابلیشن
- باتری قلب یا دفیبریلاتورهای قلبی قابل کاشت (ICD ها)
- جراحی یا پیوند قلب در موارد نادر
پزشک عمومی یا متخصص قلب می تواند در مورد انتخاب درمان مناسب به بیمار کمک کند. فرد مبتلا ممکن است نیاز به ایجاد یک سری تغییرات در شیوه ی زندگی خود (مانند کم کردن میزان مصرف الکل) نیز داشته باشد.
تعداد کمی از افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی، علائم قابل توجهی را تجربه کنند که زندگی آن ها و خانواده هایشان را تحت تأثیر خود قرار می دهد. در برخی موارد، خطر کمی برای مرگ ناگهانی آریتمی (SADS) نیز وجود دارد که بهتر است در مورد آن با پزشک خود مشورت نمود؛ پزشک ممکن است برای این مشکل دارو تجویز کند. در صورت افزایش میزان خطر مرگ ناگهانی، عمل نصب ICD به بیمار پیشنهاد می شود.
انواع کاردیومیوپاتی
سه نوع اصلی کاردیومیوپاتی که معمولاً ارثی هستند، عبارتند از:
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM)
- کاردیومیوپاتی متسع (DCM)
- کاردیومیوپاتی آریتموژنیک بطن راست (ARVC)
نوع دیگری از کاردیومیوپاتی که به عنوان کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو شناخته می شود، می تواند ناشی از استرس روحی و جسمی باشد و ارثی نیست و عموماً در عرض چند هفته بهبود می یابد. انواع پیشرفته تر کاردیومیوپاتی شامل موارد زیر هستند:
- کاردیومیوپاتی محدود کننده (RCM)
- عدم انسجام بطن چپ (LVNC)
- کاردیومیوپاتی در بارداری یا پری پارتوم (PPCM)
1_ کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM)
یکی از بیماری هایی است که در آن عضله ی قلب بدون هیچ دلیل مشخصی، بیش از اندازه ضخیم می شود.
2_ کاردیومیوپاتی متسع (DCM)
این نوع، باعث گشاد (متسع) یا بزرگ شدن قلب می شود. در بیشتر موارد علت بروز DCM مشخص نیست، با این حال مصرف بیش از حد الکل را یکی از علت های آن برشمرده اند. کاردیومیوپاتی متسع ممکن است در طی چندین سال ایجاد شده و مشکلات قابل توجهی به وجود نیاورد. با این وجود، این بیماری می تواند با گذشت زمان قلب را به تدریج بزرگ و ضعیف کند که به آن نارسایی قلبی می گویند.
3_ کاردیومیوپاتی آریتموژنیک بطن راست (ARVC)
یک اختلال ارثی است که در آن بافت الیافی و چربی به تدریج جایگزین سلول های عضله ی قلب می شوند. این امر باعث گشاد شدن قلب و ضعیف شدن عملکرد پمپاژ آن خواهد شد. بیماری ARVC علت مشخصی ندارد و معمولاً ارثی است.
4_ کاردیومیوپاتی محدود کننده (RCM)
این نوع از کاردیومیوپاتی باعث سفت شدن دیواره های عضله ی قلب می شود. سفتی دیواره ها، جریان خون از قلب را محدود کرده و منجر به ایجاد مشکلاتی در جریان یافتن خون به سایر نقاط بدن خواهد شد. علت این بیماری مشخص نیست اما به شرایط متابولیکی نادر مربوط است و ممکن است ناشی از یک ناهنجاری ژنتیکی نیز باشد.
5_ کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو یا سندروم قلب شکسته
این نوع، عارضه ای است که عموماً به دلیل استرس جسمی یا روانی به وجود می آید. در کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو، بزرگ ترین دهلیز قلب (بطن چپ) ورم کرده و تغییر شکل می دهد؛ با این اتفاق، قلب نمی تواند به درستی پمپاژ کند و در نتیجه، میزان جریان خون به بدن کاهش پیدا می کند.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق در تهران