آیا هنگام دم و بازدم (تنفس)، احساس درد دارید؟ آیا زمانی که می خواهید نفس عمیق بکشید، درد بدتر می شود؟ پزشکان درد قفسه سینه هنگام تنفس، با حالتی تیز، کوبنده یا سوزشی را «درد پلورتیک قفسه ی سینه» می نامند.
این نوع درد معمولاً به مشکلات غشای ریه (پلورا یا پرده ی جنب) مربوط است. اما این اصطلاح می تواند برای توصیف هرگونه درد شدیدی در قفسه ی سینه که هنگام نفس کشیدن، سرفه کردن یا خندیدن رخ می دهد، استفاده شود؛ عوامل زیادی مانند عفونت، لخته شدن خون و مشکلات قلبی می توانند علت این درد باشند.
علت درد قفسه سینه هنگام تنفس
درد پلورتیک مانند هر درد دیگری در قفسه ی سینه، باید بررسی شود. ممکن است پزشک برای علت یابی آن از آزمایش خون یا آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ی ایکس، سی تی اسکن و نوار قلب (EKG) استفاده کند. بعضی از امکان و احتمالات علت بروز این درد، به شرح زیر هستند.
1_ حمله ی قلبی
زمانی که یک فرد برای درد قفسه ی سینه به پزشک مراجعه می کند، اولین چیزی که مورد بررسی قرار می گیرد، حمله ی قلبی است. حمله ی قلبی اغلب حالتی مانند فشار دارد که به سمت یکی از بازوها یا گردن یا فک افراد حرکت می کند. همچنین ممکن است علائم زیر هم مشاهده شود:
- حالت تهوع
- تعریق زیاد
- تنگی نفس
2_ پلورزی
این عارضه، علت اصلی درد پلورتیک قفسه ی سینه است. پلورزی ممکن است باعث درد شانه ها یا کمر نیز شود. این درد هنگام تنفس می تواند به قدری شدید باشد که مجبور شوید نفس های کوتاه و کم عمق بکشید.
پلورا دو لایه ی باریک و صفحه مانند است که یکی، ریه ها و دیگری داخل دیواره ی قفسه ی سینه را می پوشاند. همچنین، مقدار کمی مایع در فضای بین دو لایه (فضای جنب) وجود دارد که کمک می کند تا لایه ها به آرامی در حین نفس کشیدن سر بخورند.
پلورا ممکن است تحریک شده و به طور دردناکی روی یکدیگر ساییده شوند. امکان دارد پزشک با گوش دادن به صدای تنفس شما، صدای خراش را بشنود. علت بروز پلورزی همیشه برای پزشکان مشخص نیست و گاهی اوقات خود به خود از بین می رود. درمان پلورزی شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID) برای تسکین درد، مانند ایبوپروفن
- داروهای کورتیکواستروئیدی برای التهاب
- داروهای گشاد کننده ی ریه و برونش برای آسان تر کردن تنفس
3_ عفونت ریه
عفونت های ذات الریه و سل باکتریایی (TB)، از علل شایع درد پلورتیک قفسه ی سینه هستند. ویروس هایی مانند آنفولانزا یا حتی عفونت قارچی می توانند باعث ایجاد عفونت در ریه ها شوند. سایر علائم عبارتند از:
- تب، تعریق و لرز
- سرفه همراه با خلط مایل به سبز، زرد یا خونی
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- دردهای عضلانی
- سردرد
درمان این بیماری به نوع عفونتی که فرد دچارش شده است، بستگی دارد و با توجه به آن داروهای زیر را مصرف خواهد کرد:
- آنتی بیوتیک برای عفونت باکتریایی و سل
- داروهای ضد قارچ
چنانچه عامل عفونت ویروسی باشد، ممکن است خود به خود رفع شود. NSAID ها (مانند ایبوپروفن و استامینوفن) می توانند به ایجاد حس بهتر در بیمار کمک کنند. در صورت بروز موارد زیر، با پزشک خود مشورت کنید:
- داشتن سرفه ای که قطع نمی شود
- تنگی نفس
- درد قفسه ی سینه و تب
- خون سرفه کردن
- لخته شدن خون
4_ آمبولی ریه (PE)
آمبولی ریه (PE) لخته ای است که جریان خون به ریه را مسدود می کند و می تواند کشنده باشد. معمولاً این لخته در یک ورید عمیق (مثلاً در ساق پا) تشکیل شده، رها می شود و بعد به سمت ریه ها حرکت می کند. ممکن است فرد علاوه بر درد پلورتیک ناگهانی در قفسه ی سینه، موارد زیر را نیز تجربه نماید:
- تنگی نفس
- تنفس سریع
- ضربان قلب سریع
- سرفه (با یا بدون خون)
- احساس سبکی سر یا غش کردن
- تعریق
- اضطراب یا احساس دلهره
در صورت داشتن این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه نمود. گزینه های درمانی عبارتند از:
- رقیق کننده های خون، برای کوچک کردن اندازه ی لخته و جلوگیری از تشکیل لخته های جدید
- داروهای حل کننده ی لخته، برای زمانی که آمبولی ریه بزرگ و کشنده باشد.
5_ فروپاشی ریه (پنوموتوراکس)
هنگامی که هوا وارد فضای پلورا یا جنب شود؛ فشار ناشی از آن می تواند به طور کامل یا تا حدی، باعث فروپاشی ریه شود. علت این عارضه شامل موارد زیر است:
- جراحت قفسه ی سینه
- آسیب ناشی از بیماری ریوی
- برخی از اقدامات درمانی
یک ریه می تواند بدون هیچ دلیل واضحی نیز دچار فروپاشی شود. در برخی موارد، فروپاشی ریه کشنده و تهدید کننده ی زندگی است که علائم اصلی آن، درد ناگهانی قفسه ی سینه و تنگی نفس است. در موارد بدتر، ممکن است علائم زیر نیز بروز پیدا کند:
- سطوح پایین اکسیژن
- فشار خون پایین
- ضربان قلب سریع
پنوموتوراکس خفیف ممکن است خود به خود بهبود یابد. گزینه های درمانی برای موارد جدی تر شامل موارد زیر است:
- وارد کردن یک سوزن یا لوله بین دنده ها به منظور خارج کردن هوا و منبسط شدن ریه.
- اکسیژن درمانی
6_ پریکاردیت
زمانی اتفاق می افتد که کیسه ی اطراف قلب متورم و ملتهب شود. درد پلورتیک قفسه ی سینه به طور ناگهانی ایجاد شده و معمولاً در قسمت جلویی قفسه ی سینه احساس می شود. ممکن است بیمار تب هم داشته باشد.
پریکاردیت می توانند علل بسیاری داشته باشد؛ یکی از علت های شایع آن، عفونت است. این عارضه اغلب خفیف بوده و خود به خود از بین می رود. به طور کلی، درمان شامل موارد زیر است:
- یک داروی NSAID برای تسکین درد
- استراحت کردن
- دارویی به نام کلشیسین برای کاهش التهاب و جلوگیری از بروز مجدد بیماری
7_ بیماری های خود ایمنی
این بیماری ها زمانی رخ می دهند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های سالم حمله می کند. آرتریت روماتوئید و لوپوس، بیماری های خود ایمنی شایعی هستند که می توانند باعث درد پلورتیک قفسه ی سینه شوند و هر دو بیشتر برای زنان اتفاق می افتد. علائم دیگر عبارتند از:
- درد مفاصل
- خستگی
- تب، بثورات و راش های صورت، خشکی چشم (در لوپوس)
درمان هر دو بیماری شامل موارد زیر است:
- داروهای NSAID
- کورتیکو استروئیدها یا داروهای بیولوژیکی برای کنترل التهاب
- هیدروکسی کلروکین یک داروی ضد مالاریا (Plaquenil) برای کاهش شعله ور شدن بیماری
- داروهایی مانند متوترکسات که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند.
8_ کووید – 19 (ویروس کرونا)
چند مقاله ی تحقیقاتی و گزارش های موردی گزارش کرده اند که درد سینه ی پلورتیک می‌تواند از علائم COVID-19، عفونت ناشی از کرونا ویروس جدید باشد. هرچند، تحقیقات بسیار بیشتری مورد نیاز است. به محض این که مسئله ی این بیماری همه گیر آشکار شود، محققان می توانند در مورد تمام علائم COVID-19 اطلاعات بیشتری کسب کنند. شایع ترین علائم COVID-19 عبارتند از:
- سرفه کردن
- تب
- تنگی نفس
در صورت تجربه ی هر یک از این موارد، فوراً به دنبال کمک های پزشکی باشید:
- مشکلات جدی تنفسی
- گیجی و پریشانی
- درد یا فشار قفسه ی سینه که رفع هم نمی شود
- ته رنگ آبی در لب یا صورت
دکتر نادر افشاری متخصص قلب و عروق در تهران