برخی از تحقیقات و کارآزمایی های بالینی اثرات ضد فشار خون بعضی از چای ها را بررسی کرده اند. بر خلاف تحقیقات دیگری که نتایجی منفی در این مورد نشان داده اند، بیشتر شواهد حاکی از آن است که مصرف چای سیاه و سبز با کاهش فشار خون ارتباط دارد.
کدام نوع چای برای فشار خون بالا مفید است؟
در مطلب زیر به انواع چای هایی اشاره می کنیم که تحقیقات ادعا می کنند در کاهش فشار خون مؤثر هستند:
1_ چای سبز
طبق یک متا آنالیز، مصرف چای سبز به طور قابل توجهی SBP و DBP را کاهش می دهد. لازم به ذکر است که نتایج این آنالیز به دلیل محدودیت هایی که داشته است، نتایجی قطعی محسوب نمی شوند.
2_ چای سیاه
تحقیقات نشان می دهد که چای سیاه نیز مانند چای سبز، می تواند به کاهش فشار خون کمک کند و همچنین ممکن است دارای خواصی باشد که برای محافظت از قلب مفید هستند.
3_ چای ترش
یک متا آنالیز دیگر نشان داده است که نوشیدنی های ساخته شده با گیاه چای ترش (با نام علمی Hibiscus sabdariffa L.) نیز SBP و DBP را به طور مؤثر کاهش می دهند. هر چند این نتیجه نویدبخش است، اما به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
چند کارآزمایی بالینی تصادفی، اثر کاهش دهندگی فشار خون چای ترش را تأیید کردند. برای مثال، یکی از آن ها اثرات 10 گرم عصاره ی گیاه چای ترش را هر روز به مدت چهار هفته در افراد مبتلا به فشار خون بررسی کرد. بعد از تمام شدن روند تحقیق، این افراد کاهش قابل توجهی در SBP و DBP خود مشاهده نمودند.
4_ چای اولانگ
فواید چای اولانگ در مورد فشار خون به تنهایی مورد مطالعه قرار نگرفته است. با این حال، آنتی اکسیدان های موجود در چای اولانگ همانند چای سبز و سیاه است. بنابراین، کاملاً ممکن است که چای اولانگ نیز فواید مشابهی برای فشار خون داشته باشد. به هر حال اثرات مخصوص این چای بر فشار خون، به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
رابطه ی بین چای سبز و میزان فشار خون
محققان اثرات چای در زمینه ی تنظیم فشار خون را مورد بررسی قرار داده اند. فواید چای اغلب مربوط به غنی بودن این نوشیدنی از مواد پلی فنولیک یا فلاوونوئید ها است. فلاوونوئید ها می توانند نقش مهمی در کنترل و درمان فشار خون بالا ایفا کنند.
اثرات ضد فشار خون مصرف چای به موضوعی محبوب برای تحقیقات تبدیل شده است. مطالعات بالینی سعی کرده اند نقش چای را در کاهش فشار خون توصیف کنند. چای سیاه و سبز هر دو از برگ های بوته ی کاملیا سیننسیس به عمل می آیند، اما چای سبز از برگ های تخمیر نشده به دست می آید و آنتی اکسیدان بیشتری دارد. اکسیداسیون در طول فرآیند تخمیر چای سیاه، سطح آنتی اکسیدان آن را کاهش می دهد.
پلی فنول های خاص موجود در چای های سیاه و سبز (کاتچین ها) به شل شدن عضله ی صاف پوشاننده ی عروق خونی کمک می کنند که می تواند منجر به کاهش فشار خون شود.
مقابله با بیماری فشار خون بالا ممکن است خسته کننده باشد اما می توان آن را از طریق دارو درمانی، ورزش کردن و سایر تغییرات در شیوه ی زندگی کنترل کرد. نوشیدن چای از عادات سالمی است که می توان آن را برای کمک به کنترل میزان فشار خون با مشورت پزشک در عادات زندگی خود جای داد.
لازم به ذکر است که مصرف چای نیز باید در حد اعتدال باشد زیرا اکثر آن ها حاوی کافئین هستند (از جمله چای سبز که حاوی کافئین طبیعی است) و کافئین می تواند فعل و انفعالات و اثرات خاص خود را به همراه داشته باشد.
دلایل ضرورت مشورت با پزشک در مورد مصرف چای و دمنوش
بیماران مبتلا به فشار خون بالا می بایست قبل از هر کاری در مورد مصرف دمنوش مناسب خود با پزشک و متخصص مشورت کنند. برخی از دلایلی که باید ابتدا با پزشک در مورد مصرف دمنوش های گیاهی برای بیماری فشار خون بالا صحبت نمود، شامل موارد زیر است:
1_ ممکن است حاوی کافئین باشد
برای افرادی که به طور منظم کافئین مصرف نمی کنند، این ماده می تواند به طور موقت فشار خون را افزایش دهد. دمنوش، هورمون خاصی که رگ های خونی را باز نگه می دارد تا خون بتواند به راحتی از آن عبور کند را در بدن مسدود می کند. این کار می تواند فشار خون فرد را موقتاً افزایش دهد، اما شواهد کافی در مورد افزایش فشار خون در بلند مدت وجود ندارد.
2_ ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد
مکمل های گیاهی مختلف از جمله چای سبز، ممکن است با بعضی از داروهای تجویزی تداخل داشته باشند. این امر می تواند باعث شود برخی داروها کم اثر یا حتی بسیار مضر یا کشنده شوند. چای سیاه نیز حاوی کافئین است که می تواند با مکمل ها و داروهای مختلف تداخل داشته باشد. بعضی از این داروها عبارتند از:
- آنتی بیوتیک ها: انواع خاصی از آنتی بیوتیک ها بر نحوه ی تجزیه ی کافئین توسط بدن تاثیر می گذارند.
- آدنوزین: این دارو قبل از تست ورزش قلب (تست استرس) به شخص داده می شود.
- افدرین: این دارو مانند کافئین، محرک است و مصرف هم زمان آن ها ممکن است باعث بروز عوارض جانبی شود.
- کاربامازپین (تگرتول): مصرف کافئین در حین مصرف این دارو می تواند باعث کم شدن اثر ضد تشنج آن شود.
در نتیجه هر کسی که دارو مصرف می کند باید با پزشک خود در مورد میزان کافئینی که از طریق قهوه و چای دریافت می کند، مشورت نماید. این امر می تواند بر نحوه ی عملکرد دارو تأثیر بگذارد و حتی ممکن است آن ها را در معرض خطر بروز عوارض جانبی قرار دهد.
برخی از مکمل های غذایی که ممکن است در دمنوش های خاصی یافت شوند می توانند در افرادی که داروهای فشار خون بالا مصرف می کنند، اثراتی منفی داشته باشند. این مکمل ها عبارتند از:
- افدرا (ماهوانگ)
- شیرین بیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)
- سیر
- جینسینگ
- یوهمبین
- مخمر سنت جان
فقط به این دلیل که مکمل ها و دمنوش های گیاهی «طبیعی» هستند به این معنی نیست که همواره بی خطر هستند. همیشه باید قبل از مصرف هر نوع مکمل یا چای گیاهی با پزشک خود مشورت کرد.
3_ ممکن است حاوی عناصر سمی باشد
تمامی چای های دم کردنی حاوی مواد معدنی هستند که در صورت مصرف بیش از حد می توانند سمی باشند. به عنوان مثال مقادیری از آلومینیوم و سرب در چای وجود دارند و هنگامی که در دوزهای بیشتر مصرف می شوند، می توانند برای انسان سمی باشند. برخی از چای ها نیز حاوی مقادیر جزئی کادمیوم و آرسنیک هستند، اما نه به اندازه ای که بتوانند آسیبی برسانند.
هچنین چای سیاه حاوی مقادیر زیادی از منگنز است. بدن انسان به این ماده ی معدنی نیاز دارد اما در صورت مصرف بیش از حد، می تواند سمی باشد. هرچه مدت زمان دم کشیدن چای بیشتر شود، غلظت این عناصر سمی در آن بیشتر خواهد بود. می توان با دم کردن چای به مدت حداکثر سه دقیقه، این خطر را کاهش داد.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق در تهران