آنژیوگرافی آزمایشی برای بررسی گرفتگی رگ های قلب، یا همان شریان های کرونری است. در این فرآیند، پزشک یک لوله ی باریک و انعطاف پذیر (کاتتر) را در یکی از رگ های خونی کشاله ی ران یا مچ دست قرار می دهد. از آنجایی که مراقبت بعد از آنژیو قلب از اهمیت بالایی برخوردار است، تصمیم گرفتیم در این مطلب مراحل را گام به گام توضیح دهیم.
ممکن است کشاله ی ران یا مچ دست شما تا چند روز بعد از انجام این عمل کبودی و احساس درد داشته باشد. شما می توانید پس از عمل، فعالیت های سبک بیرون از خانه را انجام دهید اما تا زمانی که پزشک تأیید نکرده است از انجام کارهای سنگین خودداری کنید. هر چند، سرعت بهبود یافتن هر شخص متفاوت است. برای این که حالتان در سریع ترین زمان ممکن بهتر شود، مراحل زیر را انجام دهید.
مراقبت بعد از آنژیوگرافی قلب چیست؟
- به مدت 24 ساعت، فعالیت هایی که نیازمند توجه کردن به جزئیات هستند (مانند رفتن به محل کار، تصمیم گیری های مهم یا امضای هر گونه اسناد قانونی) را انجام ندهید؛ زیرا مدتی طول می کشد تا اثرات دارو به طور کامل از بین برود.
- تا زمانی که پزشکتان تأیید نکرده است، باید از انجام ورزش های شدید و پرفشار و بلند کردن، کشیدن و هل دادن اجسام سنگین اجتناب کنید. این موضوع ممکن است تا چند روز بعد از آنژیوگرافی طول بکشد؛ در این مدت می توانید اطراف خانه ی خود پیاده روی کنید و فعالیت های سبکی مثل آشپزی انجام دهید.
- در صورتی که کاتتر در کشاله ی ران شما قرار داده شده است، سعی کنید تا چند روز اول از پله ها بالا نروید.
- در صورتی که کاتتر در مچ دست شما قرار داده شده است، تا چند روز اول مچ دست خود را زیاد خم نکنید. همچنین، هنگام استفاده از دست خود برای نشستن یا بیرون آمدن از صندلی و تخت باید مراقب آن باشید.
- به طور منظم ورزش کنید. احتمالاً پیاده روی گزینه ی مناسبی برای شما است و باید حداقل به مدت دو و نیم ساعت در هفته انجام شود.
رانندگی بعد از آنژیوگرافی
به منظور حفظ ایمنی خود، از رانندگی یا کار کردن با هر گونه ماشین آلات خطرناک خودداری کنید. صبر کنید اثر داروها از بین بروند، آن زمان است که می توانید به درستی فکر کنید و به راحتی واکنش نشان دهید.
رژیم غذایی بعد از آنژیوگرافی قلب
- به منظور کمک به بدن برای خارج کردن رنگ، مایعات زیادی بنوشید. اگر به دلیل بیماری های کلیوی، قلبی یا کبد محدودیت مصرف مایعات دارید، از قبل با پزشک در مورد بیشتر کردن مصرف خود مشورت کنید.
- یک رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل است را رعایت نمایید. در صورتی که تا به حال به این روش غذا نخورده اید، با پزشک خود صحبت کنید. همچنین ممکن است بخواهید به یک متخصص تغذیه نیز مراجعه نمایید؛ این متخصص می تواند غذاهای سالم را به شما معرفی کرده و برنامه ی غذایی روزانه تان را تنظیم کند.
مصرف داروها بعد از آنژیوگرافی قلب
- در صورتی که نیاز به مصرف دوباره ی دارو داشته باشید، پزشک شما اطلاعات کاملی در مورد آن در اختیارتان گذاشته و دستورالعمل داروهای جدید را به شما آموزش خواهد داد.
- در صورتی که از آسپیرین یا سایر داروهای رقیق کننده ی خون استفاده می کنید، بعد از عمل در مورد مصرف مجدد آن از پزشک خود سوال کنید و به دستورالعمل های او بسیار دقت نمایید.
- ممکن است پزشک شما داروی رقیق کننده ی خون مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل (پلاویکس) تجویز کند. به منظور باز نگه داشتن شریان کرونری و کاهش خطر حمله ی قلبی، حتماً باید این داروها را طبق دستور مصرف نمایید. در صورتی که فکر می کنید با داروی خود مشکل دارید، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.
مراقبت از محل قرار گرفتن کاتتر بعد از آنژیو
- از پانسمان قسمتی که کاتتر وارد شده است، به مدت 1 یا 2 روز نگه داری کنید. احتمالاً طی این مدت پانسمان جدا شده و می افتد.
- به منظور کاهش درد و ورم، می توانید یخ یا یک کمپرس سرد را هر بار به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بر روی ناحیه ی عمل شده قرار دهید. در هنگام استفاده باید یک تکه پارچه ی نازک بین یخ و پوست خود بگذارید.
- در صورت موافقت پزشک، می توانید ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از عمل به صورت سر پایی و کوتاه حمام کنید. جای عمل باید با نوازش و به صورت ضربه ی آهسته، خشک نگه داشته شود.
- مادامی که جای کاتتر بهبود نیافته است، آن قسمت را خیس نکنید. به مدت یک هفته یا تا زمانی که پزشک موافقت نکرده است، به صورت طولانی حمام نکنید.
- مراقب خونریزی از قسمت عمل شده باشید. مقدار کمی خون، به اندازه ی یک چهارم روی پانسمان می تواند طبیعی باشد.
- در صورت خونریزی کردن؛ دراز بکشید و برای توقف آن، محل خونریزی را به مدت 15 دقیقه فشار دهید. اگر خونریزی قطع نشد با پزشک خود تماس بگیرید یا به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید.
چه زمانی باید با اورژانس تماس گرفت؟
در صورت نیاز به مراقبت های اورژانسی فوراً با ۱۱۵ تماس بگیرید. برای مثال در صورت بروز موارد زیر باید با اورژانس تماس گرفت:
- غش کردن یا بیهوشی.
- مشکل تنفسی شدید.
- درد ناگهانی قفسه ی سینه، تنگی نفس یا بالا آوردن خون.
- درد، فشار یا احساس عجیب در قفسه ی سینه.
- تعریق
- تنگی نفس
- حاالت تهوع یا استفراغ
- درد، فشار یا احساس عجیب در کمر، گردن، فک، قسمت بالایی شکم و یک یا هر دو شانه (و یا بازوها)
- احساس سبکی سر یا ضعف ناگهانی
- ضربان قلب سریع یا نامنظم.
ممکن است بعد از تماس با اورژانس 115، اپراتور به شما توصیه کند که یک قرص آسپرین جویدنی برای بزرگسالان یا 2 تا 4 آسپرین با دوز پایین (آسپرین بچه) مصرف نمایید. در این زمان باید منتظر آمبولانس بمانید و به هیچ وجه خودتان رانندگی نکنید.
در صورتی که به آنژین قلبی مبتلا هستید و علائمی دارید که با استراحت رفع نشده یا در عرض 5 دقیقه بعد از مصرف یک دوز نیتروگلیسیرین بهبود هم پیدا نکرده است، با اورژانس تماس بگیرید.
- خونریزی کردن از ناحیه ای که کاتتر در آن قرار داده شده است.
- یک توده یا برآمدگی دردناک با رشد سریع در محل قرارگیری کاتتر به وجود آید.
علائمی از عفونت داشته باشید، علائمی مانند:
- درد مضاعف، ورم، گر گرفتگی یا قرمزی.
- رگه های قرمزی که از محل قرارگیری کاتتر شروع می شوند.
- تخلیه ی چرک از محل قرارگیری کاتتر.
- تب.
- پا و دست شما آبی رنگ به نظر برسند و احساس درد، سردی، بی حسی یا گزگز در آن داشته باشید.
دکتر نادر افشاری متخصص قلب و عروق در تهران