فشار خون متوسط برای یک بزرگسال گاها 80/120 میلی متر جیوه ذکر می شود. با این حال، این مقدار فقط یک میانگین است و پزشک باید محدوده های قابل قبولی را برای افراد مراجعه کننده در نظر بگیرد. زیرا محدوده فشار خون نرمال در سنین مختلف و همینطور شرایط جسمی میزان متفاوتی دارد و یک عدد ثابت نمیباشد.
بعنوان مثال دامنه ی فشار خون طبیعی بزرگسالان از 60 الی 90/95 تا 145 میلی متر جیوه است. پزشک، فشار خون نرمال مراجعه کننده را براساس وضعیت سلامت فعلی او و داده های ذهنی و عینی مشخص میکند؛ به عنوان مثال، فشار خون 9 روی 5 ممکن است برای یک فرد بالغ 20 ساله ی سالم که علائمی از بیماری ندارد، نرمال و طبیعی باشد.
فشار خون بالا یا هایپرتنشن که به آن قاتل خاموش نیز گفته می شود، میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار داده است. اگر فشار خون درمان نشود، می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی و یا سکته مغزی را افزایش دهد.
- نوزاد تا 6 ماه: 20/40 (4 روی 2)
- از 6 ماه تا 2 سال: 80/110
- کودکان (2 تا 13 سال): 90/140
- نوجوانان (14 تا 18 سال): 30/80
- بزرگسالان (19 تا 40 سال): 90/145
- بزرگسالان (41 تا 60 سال): 60/90
- سالمندان (61 سال و بالاتر): 170/100
جداول فشار خون نرمال در سنین مختلف
می توانید با استفاده از محدوده ی نرمال فشار خون برای افراد سالم، بالاتر یا پایین تر بودن فشار خون خود را تشخیص دهید.
| سن | سیستولیک | دیاستولیک |
مردان | 21 – 25 | 12.5 | 7.5 |
26 – 30 | 11.5 | 7.5 | |
31 – 35 | 11.5 | 7.5 | |
36 – 40 | 12.5 | 7.5 | |
41 – 45 | 11.5 | 7.5 | |
46 – 50 | 11.5 | 8.5 | |
51 – 55 | 12.5 | 8.5 | |
56 – 60 | 12.5 | 7.5 | |
61 – 65 | 14.5 | 7.5 | |
زنان | 21 – 25 | 11.5 | 7.5 |
26 – 30 | 11.5 | 7.5 | |
31 – 35 | 11.5 | 7.5 | |
36 – 40 | 11.5 | 7.5 | |
41 – 45 | 11.5 | 7.5 | |
46 – 50 | 12 | 7.5 | |
51 – 55 | 12.5 | 7.5 | |
56 – 60 | 13.5 | 7.5 | |
61 – 65 | 13.5 | 7.5 |
آیا فشار خون ۱۳ روی ۷ خطرناک است؟
دسته بندی | سیستولیک | دیاستولیک | کنترل و مدیریت |
طبیعی | 120 یا کمتر | 80 یا کمتر | – |
فشار خون بالا رفته | 120 – 129 | 80 یا کمتر | این افراد در معرض خطر فشار خون بالا هستند مگر اینکه اقدامات لازم برای کنترل آن را انجام دهند.
|
مرحله ی 1 پر فشاری خون | 130 – 139 | 80 – 89 | پزشکان ممکن است برای کاهش خطر بیماری های قلبی و سکته ی مغزی، داروهای فشار خون و چند تغییر در سبک زندگی این افراد را تجویز و توصیه کنند.
|
مرحله ی 2 پر فشاری خون | 140 – 159 | 90 – 99 | پزشکان ممکن است ترکیبی از داروها و تغییراتی در سبک زندگی مبتلایان را تجویز و توصیه کنند.
|
پر فشاری خون بحرانی | 180 یا بالاتر | 120 یا بالاتر | این بحرانی ترین وضعیت است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. |
عوامل موثر بر فشار خون
عواملی که بر فشار خون تأثیر می گذارند، عبارتند از:
- سن
- جنسیت
- وزن بدن
- ورزش
- هیجان و استرس
- بارداری
- داروهای مصرفی
- وجود بیماری زمینه ای
- الگوی کلی به این صورت است که با بالا رفتن سن، فشار خون افزایش می باید. در نتیجه احتمال دارد تغییرات طبیعی فشار خون در افراد مسن تر بیشتر باشد.
- فشار خون در دوران کودکی مردان و زنان مشابه هم است. بعد از بلوغ، فشار خون زنان کمتر از مردان می باشد؛ این در حالی است که زنان پس از یائسگی فشار خون بالاتری نسبت به مردان خواهند داشت.
- تحقیقات نشان داده اند که قومیت افراد روی فشار خون آن ها اثر دارد؛ این اثر بیشتر از این که بیولوژیکی باشد به دلایل اجتماعی – فرهنگی ارتباط دارد. زمانی که می خواهید خطر فشار خون بالا را بررسی کنید، لازم است که قومیت را نیز به عنوان یک عامل مؤثر در نظر بگیرید.
- چرخه ی روزانه (ریتم شبانه روزی) فشار خون را تحت تأثیر قرار می دهد؛ این تأثیر بدین گونه است که فشار خون هنگام صبح کمتر بوده و در طول روز تا اوایل عصر افزایش می باید. برای امتحان درستی این موضوع، صبح بعد از بیدار شدن از خواب و دوباره در انتهای عصر فشار خون خود را اندازه گرفته و تفاوتشان را یادداشت نمایید.
- فشار خون می تواند در افرادی که چاق هستند بالاتر باشد، زیرا قلب باید برای خون رسانی به بافت های بدن با شدت بیشتری کار کند.
تاثیر اعصاب بر فشار خون
سیستم عصبی سمپاتیک از طریق ورزش، استرس، اضطراب، درد، خشم و ترس تحریک می شود و در نتیجه فشار خون افزایش می یابد؛ با استراحت کردن و نداشتن فعالیت، فشار خون در عرض پنج دقیقه به حالت اولیه ی خود باز می گردد. برای امتحان این موضوع، این کارها را انجام داده و اندازه ها را یادداشت کنید.
از شخص دیگری بخواهید که فشار خون شما را اندازه گیری کند، سپس در جایی که هستید به مدت 5 دقیقه بدوید یا تمرینات کاردیوی دیگری انجام دهید، از آن شخص بخواهید دوباره فشار خونتان را اندازه بگیرد، حالا دراز بکشید و 5 دقیقه استراحت کنید و بعد برای بار دیگر فشار خون را انداره گیری کنید. حالا می توانید تغییرات را بررسی کنید.
فشار خون در بارداری
میزان فشار خون در بارداری بستگی به طول مدت بارداری دارد؛ فشار خون تقریباً از سه ماهه ی اول تا اواسط بارداری، به علت تأثیرات هورمون پروژسترون کاهش می یابد. پروژسترون، دیواره های عروق خونی را منبسط می کند و باعث کاهش مقاومت عروق محیطی می شود. میزان فشار خون در اواخر بارداری به مقادیر قبل از آن بر می گردد.
فشار خون کاذب یا سندروم روپوش سفید
سندروم روپوش سفید به بالا رفتن کاذب فشار خون به دلیل نگرانی یا اضطراب در محیط های درمانی اطلاق می شود و تقریباً برای 20 درصد از مراجعه کننده ها رخ می دهد. برای رفع این مشکل، فشار خون خود را در خانه با یک دستگاه فشارسنج خانگی اندازه گیری کنید و نتیجه ی آن را با نتیجه ی محیط درمانی مقایسه نمایید.
همچنین می توانید قبل از گرفتن فشار خون در محیط های درمانی، در یک اتاق تنها و آرام بنشینید تا اضطراب شما کمتر شود. راه دیگر این است که پزشک یا پرستار دستگاه فشار خون اتوماتیک را دور دست شما قرار دهد و خود از اتاق خارج شود؛ بعضی از این دستگاه ها قابلیت سه بار اندازه گیری فشار خون را دارند و در نهایت میانگین آن ها را به عنوان نتیجه ثبت می کنند.
دکتر نادر افشاری متخصص قلب و عروق در تهران