عروق کرونر وظیفه ی خون رسانی به ماهیچه های قلب را بر عهده دارند. بنابراین، هرگونه بیماری عروق کرونر یا اختلال در عروق کرونر می تواند، رساندن اکسیژن و مواد مغذی به قلب را با مشکل مواجه کند. وقتی اکسیژن به میزان کافی به قلب نرسد، ممکن است فرد دچار مشکلات جدی ای مثل حمله ی قلبی و حتی مرگ شود. التهاب و تجمع پلاک در دیواره ی عروق باعث تنگی یا انسداد آن می شود. این بیماری «تصلب شرایین» نام دارد که یکی از شایع ترین علل بیماری های قلبی است.
بیماری عروق کرونر چیست؟
التهاب، انباشته شدن و رسوب چربی در لایه ی داخلی عروق کرونر منجر به بیماری عروق کرونر قلب یا بیماری عروق کرونر (CAD) می شود. این رسوبات چربی ممکن است در دوران کودکی فرد ایجاد شده باشند و با گذشت زمان، رفته رفته ضخیم تر شوند. ضخیم شدن لایه رسوبات که «آترواسکلروز» نامیده می شود، باعث تنگی عروق شده و می تواند جریان خون به قلب را کاهش دهد.
عوامل خطرزای بیماری عروق کرونر چیست؟
عوامل خطرزای CAD معمولاً شامل موارد زیر می شود:
- مصرف دخانیات
- کلسترول LDL بالا، کلسترول HDL پایین و سطح بالای تری گلیسیرید
- فشار خون بالا (hypertension)
- بی تحرکی یا کم تحرکی
- چاقی
- رژیم غذایی حاوی میزان زیاد چربی اشباع
- دیابت
- سابقه خانوادگی (ارثی)
علائم و نشانه های بیماری عروق کرونر چیست؟
علائم و نشانه های بیماری عروق کرونر بستگی به شدت این بیماری دارد. برخی از افراد مبتلا به CAD هیچگونه علائمی ندارند، اما برخی دیگر از بیماران علائمی مثل درد خفیف قفسه سینه یا آنژین دیده شده است. همچنین، عده ای از بیماران درد شدید قفسه سینه را گزارش داده اند.
اگر میزان خون اکسیژن داری که به قلب می رسد، بسیار پایین باشد، فرد دچار درد قفسه سینه (آنژین) می شود. زمانی که جریان خون به طور کامل قطع شود، حمله ی قلبی اتفاق افتاده و ماهیچه ی قلب در معرض خطر مرگ قرار می گیرد. برخی از افراد ممکن است دچار حمله ی قلبی بدون علائم شوند. این اتفاق «حمله ی قلبی خاموش» نامیده می شود.
علائم بیماری عروق کرونر عبارتند از:
- سنگینی، تنگی، احساس فشار یا درد در قفسه ی سینه و پشت استخوان قفسه سینه
- کشیده شدن درد به بازوها، شانه ها، فک، گردن یا پشت
- نفس تنگی
- ضعف و خستگی
تشخیص بیماری عروق کرونر
پزشک، علاوه بر بررسی سابقه ی کامل پزشکی و معاینه ی فیزیکی شما، ممکن است آزمایشاتی برایتان تجویز کند. این آزمایش ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
1_الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب (ECG یا EKG)
الکتروکاردیوگرام، امواج الکتریکی قلب را ثبت می کند. به کمک این تست پزشک می تواند ریتم های غیر طبیعی (آریتمی) و آسیب ماهیچه های قلب را تشخیص دهد.
2_ تست ورزش و استرس
در تست ورزش، شما در حالی که روی تردمیل راه می روید، فعالیت قلب شما در حین ورزش روی یک مانیتور نشان داده می شود و همزمان تنفس و میزان فشار خون شما توسط پزشک مورد بررسی قرار می گیرد. تست استرس برای مواردی مثل تشخیص بیماری عروق کرونر، تعیین سطح ایمن ورزش بعد از حمله قلبی و جراحی قلب استفاده می شود.
پزشک می تواند این تست را در هنگام استراحت نیز از فرد بگیرد. به این صورت که با استفاده از داروهای خاصی که به فرد تزریق می کند، به طور مصنوعی به قلب استرس وارد کند و سپس فعالیت قلب را مورد بررسی قرار دهد.
3_ آنژیوگرافی عروق کرونر
در فرایند آنژیوگرافی، پزشک یک شلنگ باریک و انعطاف پذیر به نام کاتتر را وارد عروق کرونر بیمار می کند و پس از تزریق رنگ پزشکی، عکس برداری اشعه ایکس را از قلب و عروق انجام می دهد. از این آزمایش برای تعیین محل تنگی و انسداد عروق کرونر و سایر مشکلات استفاده می شود.
4_ اسکن هسته ای قلب
در این روش، مواد رادیواکتیو به رگ ها تزریق می شوند و سپس در زمان جذب توسط عضله ی قلب، به وسیله ی یک دوربین مشاهده و بررسی می شوند. اسکن هسته ای قلب برای تشخیص نواحی سالم و آسیب دیده ی قلب استفاده می شود.
درمان بیماری عروق کرونر
درمان بیماری عروق کرونر می تواند شامل موارد زیر باشد:
🔰کنترل و اصلاح عوامل خطرساز:
عوامل خطرساز بیماری عروق کرونری شامل موارد زیر می باشد:
- مصرف دخانیات
- چربی خون بالا
- فشار خون بالا
- قند خون بالا
- کم تحرکی و ورزش نکردن
- رژیم غذایی ناسالم
- اضافه وزن
شما با کنترل و رفع این عوامل می توانید به درمان بیماری خود کمک کنید.
🔰درمان دارویی گرفتی عروق:
داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری عروق کرونر عبارتند از:
1_ داروهای ضد پلاکت:
این داروها از لخته شدن خون جلوگیری می کنند. آسپرین، کلوپیدوگرل، تیکلوپیدین و پراسوگرل نمونه هایی از داروهای ضد پلاکت هستند.
2_ داروهای چربی خون:
این داروها برای پایین آوردن سطح لیپید خون (چربی ها)، یا چربی هایی با چگالی پایین به اصطلاح کلسترول (LDL) تجویز می شوند. استاتین ها گروهی از داروهای کاهش دهنده ی کلسترول خون بوده و شامل داروهایی مثل:
- سیمواستاتین
- آتورواستاتین
- پراواستاتین و …
کلسولام ( کولسولام) در بدن به عنوان یک عصاره اسید صفراوی کار می کند. این به این معنی است که این دارو به اسید های صفراوی دستگاه گوارش شما متصل می شود و از باز جذب دوباره ی اسیدهای صفراوی به بدن شما جلوگیری می کند. از دیگر داروهایی هستند که برای کاهش سطح کلسترول خون تجویز می شوند:
- کلسترامین
- کلستیپول-نیکوتینیک اسید (نیاسین)
3_ داروهای فشار خون
این داروها باعث پایین آمدن فشار خون می شوند. چندین گروه مختلف از داروها وجود دارند که از راه های مختلفی فشار خون را پایین می آورند.
🔰آنژیوپلاستی کرونری
در این روش، از بالن برای باز کردن رگ های مسدود شده و افزایش جریان خون به قلب استفاده می شود. اگرچه آنژیوپلاستی برای سایر رگ های خونی بدن نیز استفاده می شود، اما با هدایت آن به عروق کرونر می توان آنژیوپلاستی کرونری را انجام داد.
🔰بای پس عروق کرونر
این جراحی همچنین با نام های «جراحی بای پس» یا CABG شناخته می شود. از این روش اغلب برای بیمارانی که دارای درد شدید قفسه سینه (آنژین) و بیماری عروق کرونر هستند استفاده می شود. در حین این عمل، پزشک با پیوند قطعه ای از رگ در بالا و پایین ناحیه مسدود شده، یک راه میانبر برای خون ایجاد می کند تا خون بتواند در این رگ جدید جریان پیدا کند.
این رگ ها معمولاً از ساق پا گرفته می شوند، اما پزشک ممکن است از شریان های سینه یا بازو هم برای گرفتن پیوند رگ استفاده کند. در برخی موارد، برای بازگردان جریان خون کامل به کل قلب به چند پیوند نیاز است.