بیماری قلبی مادرزادی، به وجود مشکلاتی در ساختار قلب اشاره دارد که از زمان تولد وجود داشته و می تواند راه جریان خون به قلب شما را تغییر دهد. برخی از نقص های قلبی مادرزادی موجب بروز هیچ مشکلی نشده اما نقص های پیچیده، می توانند گاها مرگ آور باشند.
پیشرفت هایی در تشخیص و درمان باعث می شود که نوزادان مبتلا به بیماری های قلبی مادرزادی تا بزرگسالی زنده بمانند. اما گاهی علائم و نشانه های بیماری قلبی مادرزادی تا زمان بزرگ شدن نوزاد خود را نشان نمی دهند. اگر شما مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی باشید، احتمال دارد که در تمام طول زندگی خود نیاز به مراقبت داشته باشید. با دکتر خود صحبت کنید تا مشخص کند که چند وقت یکبار نیاز به چکاپ دارید.
بیماری های قلبی مادرزادی
علائمی که قبل تر ذکر شد می تواند نشان دهنده ی هر یک از بیماری های قلبی مادرزادی باشد که در ادامه نام میبریم. مانند:
- نقص سپتوم دهلیزی
- نقص کانال دهلیزی بطنی
- دریچه آئورت دو لتی
- تنگی مادرزادی آئورت
- نقص قلبی مادرزادی در کودکان
- ناهنجاری های دریچه میترال مادرزادی
- بطن راست دو خروجی
- ناهنجاری ابشتین
- سندرم آیزن منگر
- سندرم قلب چپ هیپوپلازی
- سندرم QT طولانی
- برگشت وریدی ریوی ناهنجاری جزئی
- مجرای شریانی باز (PDA)
- مجرای بین دهلیزی باز
- آترزی ریوی بتا
- آترزی ریوی با نقص سپتوم بین بطنی
- تنگی دریچه ریوی
- تترالوژی فالوت قلب
- بازگشت غیرطبیعی وریدهای ریوی
- جابه جایی عروق بزرگ
- نارسایی دریچه (سه لتی)
- تنه مشترک شریانی
- حلقه های عروقی
- نقص دیواره بین دهلیزی
- سندرم ولف پارکینسون سفید
بدترین نوع بیماری قلبی مادرزادی
هیپوپلازی (رشد ناقص) می تواند قلب را تحت تاثیر قرار دهد و معمولاً منجر به توسعه نیافتگی بطن راست یا بطن چپ می شود. این باعث می شود که تنها یک طرف قلب بتواند خون را به طور موثر به بدن و ریه ها پمپاژ کند. هیپوپلازی قلب نادر است اما جدی ترین شکل CHD یا بعبارتی بدترین نوع بیماری قلبی مادرزادی است.
بیماری های مادرزادی قلبی بر کدام نواحی از قلب تاثیرگذارند؟
برای درک بیماری قلبی مادرزادی، درک چگونگی عملکرد قلب می تواند به ما کمک کند. قلب به دهلیزها (بطن ها) تقسیم می شود (دوعدد در سمت راست و دوعدد در سمت چپ):
قسمت سمت راست قلب خون را از طریق رگ های خونی به ریه می فرستد (شریان های ریوی). در ریه ها، خون اکسیژن را می گیرد و سپس از طریق رگ های ریوی به سمت چپ قلب می فرستد. سپس قسمت سمت چپ قلب، خون را از طریق آئورت به بقیه بدن پمپاژ می کند.
بیماری قلبی مادرزادی می تواند روی هر یک از ساختارهای قلبی از جمله شریان ها، دریچه ها، دهلیزها و دیواره بافت که دهلیزها را جدا می کند (سپتوم) تأثیر بگذارد.
علائم بیماری قلبی مادرزادی
برخی از نقص های قلبی مادرزادی هیچ گونه نشانه یا علائمی ندارند. اما در برخی دیگر علائم و نشانه ها بعدها در زندگی فرد رخ می دهند و حتی امکان این وجود دادردکه علائم سالها پس از درمان نقص قلبی، بازگردند. علائم بیماری قلبی مادرزادی شایع در بزرگسالان شامل موارد زیر می باشد:
- ریتم های قلبی غیر طبیعی (آریتمی ها)
- رنگ مایل به آبی روی پوست، لبها و ناخن ها (سیانوز)
- تنگی نفس
- خستگی بیش از حد
- التهاب بافت ها یا اعضای بدن (اِدم)
علت ناهنجاری مادرزادی قلب
محققان مطمئن نیستند که چه چیزی موجب ایجاد بیماری های قلبی مادرزادی می شود. برخی از این بیماری ها از طریق خانواده به ارث می رسند. اما عوامل خطر ژنتیکی و محیطی ممکن است نقش مهمی در ابتلا به بیماری قلبی مادرزادی ایفا کنند که عبارتند از:
1_ عوامل ژنتیکی
بیماری قلبی مادرزادی می تواند بین اعضای یک خانواده ارثی بوده و با سندرم های ژنتیکی بسیاری همراه باشد. برای مثال، کودکان مبتلا به سندرم داون اغلب دارای نقایص قلبی هستند. آزمایش ژنتیک می تواند سندرم داون و دیگر اختلالات را در طول رشد جنین شناسایی کند.
2_ ویروس سرخچه (روبلا)
ابتلا به روبلا در بارداری ممکن است بر نحوه ی رشد قلب نوزاد در رحم تأثیر بگذارد.
3_ دیابت در بارداری
ابتلا به دیابت نوع 1 و 2 در طول بارداری نیز ممکن است بر رشد قلب نوزاد تأثیر بگذارد. دیابت بارداری عمدتاً احتمال خطر ابتلا به بیماری قلبی مادرزادی را افزایش نمی دهد.
4_ مصرف دارو در دوران بارداری و بروز نقص قلبی در نوزاد
مصرف داروهای خاص در بارداری می تواند موجب بیماری قلبی مادرزادی و دیگر نقص های تولد شود. داروهای مربوط به نقص قلبی شامل لیتیوم برای اختلال دو قطبی و ایزوترتینوئین، زناتان و غیره برای درمان جای جوش میباشند. همیشه در مورد داروهای مصرفی خود با پزشک صحبت کنید.
5_ الکل و سیگار
نوشیدن الکل در حین بارداری منجر به احتمال نقص قلبی در نوزاد می شود. مادری که حین بارداری به استعمال سیگار می پردازد نیز، احتمال خطر داشتن کودکی با نقص قلبی مادرزادی را افزایش می دهد.
علائم بیماری قلبی مادرزادی در بزرگسالان
عوارض بیماری قلبی مادرزادی که ممکن است سالها پس از درمان خود را نشان دهند شامل موارد زیر می شوند:
1_ ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
آریتمی ها زمانی رخ می دهند که سیگنال های الکتریکی که ضربان قلب شما را هماهنگ سازی می کنند، درست عمل نکنند. قلب شما ممکن است بسیار سریع، بسیار آهسته یا نامنظم بزند. در برخی افراد، آریتمی های شدید در صورت عدم درمان می توانند موجب حمله قلبی یا مرگ قلبی ناگهانی شوند.
2_ عفونت قلب (آندوکاردیت)
آندوکاردیت عفونت پوشش داخلی قلب (آندوکاردیوم) می باشد. این بیماری معمولاً زمانی رخ می دهد که باکتری وارد جریان خون می شود و به سمت قلب شما حرکت می کند. بیماری آندوکاردیت در صورتی که درمان نشود می تواند به دریچه های قلب شما آسیب برساند یا موجب حمله قلبی شود. اگر شما در خطر ابتلا به آندوکاردیت باشید، توصیه می شود که یک ساعت قبل از درمان های دندانی، آنتی بیوتیک مصرف کنید. چکاپ های دندانی منظم بسیار مهم هستند. لثه ها و دندان های سالم احتمال خطر وارد شدن باکتری به جریان خون را کاهش می دهند.
3_ حمله قلبی
نقص قلبی مادرزادی می تواند موجب شود که لخته ی خون از قلب شما عبور کند و به مغز شما برود که در آنجا تولید خون را کاهش و یا مسدود کند.
4_ فشار خون بالای ریوی
این یک نوع فشار خون بالاست که شریان ها را در ریه های شما تحت تأثیر قرار می دهد. برخی از نقص های قلبی مادرزادی خون بیشتری را به ریه ها می فرستند و موجب بالا رفتن فشار می شوند. این امر نهایتاً موجب ضعیف شدن عضله قلب و گاهاً نقص قلبی می شود.
5_ نارسایی احتقانی قلب
نارسایی احتقانی قلب به این معناست که قلب شما نمی تواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن شما پمپاژ کند. برخی از انواع بیماری قلبی مادرزادی می توانند منجر به نارسایی قلبی شوند.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق