در پاسخ به این سوال که کدام بیماری قلبی باعث مرگ میشود باید گفت: بیماری های قلبی زیادی وجود دارند که در صورت عدم درمان و چکاپ به موقع منجر به مرگ فرد شده، گرفتگی رگ های قلب و مشکلات دریچه ای قلب و حتی فشار خون بالا اما …. ایست قلبی ناگهانی یک وضعیت تهدید کننده حیات است که در آن قلب به طور ناگهانی متوقف می شود و خون را پمپاژ نمی کند.
این اتفاق در عرض چند دقیقه، همه اندام ها و کل بدن را در معرض خطر مرگ قرار می دهد. زیرا اندام ها باید بی وقفه اکسیژن دریافت کنند.
درمان اورژانسی ایست قلبی شامل احیای قلبی ریوی (CPR) و دفیبریلاسیون می باشد. طی CPR اکسیژن کافی به ریه ها داده می شود و این اکسیژن به مغز می رسد تا زمانی که ریتم طبیعی قلب به وسیله یک شوک الکتریکی بازیابی شود. احیای قلبی ریوی و دفیبریلاسیون می توانند جان فرد را نجات دهند.
اگر متوجه شدید کسی به طور ناگهانی روی زمین افتاده و مشکوک به ایست قلبی ناگهانی بودید، فورا با اورژانس تماس بگیرید. هرچه اقدامات اورژانسی (از جمله CPR و دفیبریلاسیون) سریعتر انجام شود، شانس زنده ماندن فرد بیشتر است.
چه عواملی باعث ایست قلبی ناگهانی می شوند؟
ایست قلبی ناگهانی در بیشتر موارد در نتیجه ریتم های غیرطبیعی قلب (آریتمی) ایجاد می شود. شایع ترین و خطرناک ترین آریتمی قلبی، فیبریلاسیون بطنی است. این وضعیت شامل تحریک های نامنظم و آشفته در بطن ها (حفره های پایینی قلب) است. در این شرایط قلب قادر به پمپاژ موثر خون نیست. این وضعیت در صورت عدم درمان، می تواند در عرض چند دقیقه منجر به مرگ فرد شود. سایر علل ایست قلبی ناگهانی عبارتند از:
- بیماری عروق کرونر
- بیماری های قلبی مادرزادی
- تغییر در ساختار قلب به دلیل برخی بیماری ها یا عفونت
- فعالیت بدنی شدید یا از دست دادن خون زیاد
برخی از افراد در ثانیه های اولیه ایست قلبی ناگهانی دچار درد قفسه سینه می شوند. با این حال، هنگامی که فرد هوشیاری خود را از دست می دهد، دردی را احساس نمی کند.
شایع ترین علت مرگ قلبی ناگهانی چیست؟
مرگ قلبی ناگهانی در بیشتر موارد (80 درصد) به دلیل بیماری عروق کرونر رخ می دهد. در افراد جوان تر، علت این عارضه اغلب نقایص مادرزادی قلب یا ناهنجاری های ژنتیکی در سیستم الکتریکی قلب است. اما در افراد 35 ساله و بالاتر، علت این عارضه بیشتر به بیماری عروق کرونر مربوط می شود. یکی دیگر از علل مرگ قلبی ناگهانی، کاردیومیوپاتی است که می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- مصرف الکل
- چاقی
- اختلالات ژنتیکی عضله قلب، از جمله کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک و کاردیومیوپاتی آریتموژنیک
مرگ قلبی ناگهانی در ورزشکاران به ندرت رخ می دهد (از حدود 1 نفر 100 هزار نفر تا 1 نفر در 300 هزار نفر). در افرادی که سن پایین تری دارند، مرگ قلبی ناگهانی در بیشتر موارد هنگام انجام ورزش های گروهی رخ می دهد. اما در ورزشکاران 35 ساله و بالاتر، بیشتر هنگام دویدن یا پیاده روی سریع اتفاق می افتد. در میان دوندگان تقریبا 1 نفر از هر 15 هزار نفر، در میان دوندگان ماراتن حدود 1 نفر از هر 50 هزار نفر دچار مرگ قلبی ناگهانی قلبی می شوند.
چگونه می توان خطر ابتلا به ایست قلبی ناگهانی را کاهش داد؟
شما می توانید با روش های مختلفی خطر ابتلا به ایست قلبی ناگهانی را کاهش دهید. برای مثال:
- مراجعه منظم به پزشک انجام پیگیری های لازم
- ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی (برای مثال کاهش وزن و داشتن رژیم غذایی کم چرب)
- اجتناب از استعمال دخانیات و مصرف الکل
- مصرف داروهایی که پزشک برای کاهش کلسترول بالا یا آریتمی قلبی تجویز می کند.
- استفاده از یک دفیبریلاتور کاشتنی قلبی یا ICD (در صورت توصیه پزشک)
- انجام آزمایشات ژنتیک (در صورت توصیه پزشک) برای بررسی وجود علل بالقوه مرگ قلبی ناگهانی
- یادگیری اقدامات اولیه احیای قلبی ریوی (CPR) و مراقبت های فوری
ورزشکاران جوان باید هر دو سال یک بار غربالگری مشکلات قلبی را انجام دهند. این غربالگری باید شامل بررسی سابقه شخصی و خانوادگی فرد و همچنین یک معاینه فیزیکی باشد. در صورت وجود یافته های نگران کننده در ارزیابی اولیه، پزشک ممکن است انجام آزمایشات دیگری (مانند نوار قلب) را نیز توصیه کند. در صورتی که پزشک به وجود یک مشکل قلبی مشکوک باشد، شما را به متخصص قلب ارجاع می دهد.
علائم ایست قلبی ناگهانی چیست؟
ایست قلبی ناگهانی در بیش از نیمی از موارد، بدون علائم قبلی اتفاق می افتد. اما علائم این عارضه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- غش کردن (از دست دادن هوشیاری)
- ضربان قلب سریع
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- سبکی سر
- احساس بیماری در معده و استفراغ
- بروز این علائم نشان می دهد که یک مشکل تنگی نفس
ایست قلبی ناگهانی چه تفاوتی با حمله قلبی دارد؟
ایست قلبی ناگهانی زمانی اتفاق می افتد که:
- عملکرد سیستم الکتریکی قلب دچار مشکل می شود و یک مرتبه نامنظم می شود.
- ضربان قلب به طرز خطرناکی افزایش می یابد.
- بطن ها ممکن است دچار لرزش یا ارتعاش شوند (فیبریلاسیون بطنی)
به دنبال بروز این تغییرات الکتریکی در قلب، قلب نمی تواند خون را پمپاژ کند و خون به اندام های بدن نمی رسد. به همین دلیل این اتفاق یک وضعیت کشنده است. مگر اینکه فرد بلافاصله تحت درمان اورژانسی قرار بگیرد.
در چند دقیقه اول، بزرگترین نگرانی این است که خونرسانی به مغز آنقدر محدود می شود که فرد هوشیاری خود را از دست می دهد.
لازم به ذکر است که ایست قلبی ناگهانی یک حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) نیست. حمله قلبی زمانی اتفاق می افتد که در یک یا چند نقطه گرفتگی رگ قلب وجود داشته باشد. این وضعیت از رسیدن خون غنی از اکسیژن به قلب جلوگیری می کند. وقتی عضله قلب اکسیژن کافی دریافت نکند، ممکن است آسیب قلبی ایجاد شود.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق در تهران