دیابت موجب آسیب به عروق قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. با استفاده از روش تشخیصی به نام “آنژیوگرافی پای دیابتی” می‌توان عوارض و شدت آسیب عروق را بررسی نمود. یکی از دلایل مهم استقبال بالا از آنژیوگرافی پای دیابتی این است که هیچ عارضه خطرناکی برای بیماران ایجاد نمی‌کند و سلامتی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.
به‌عبارت دیگر آنژیوگرافی به عنوان یک شیوه ایمن شناخته می‌شود. البته در موارد نادر ممکن است بدن بیماران دیابتی نسبت به ماده حاجب واکنش نشان دهد و موجب بروز علائمی مانند خارش و قرمزی شود. حتی ممکن است در محل ورود کاتتر کبودی، خونریزی یا عفونت مشاهده شود که مصرف آنتی‌بیوتیک، بروز عفونت در محل ورود کاتتر را کنترل می‌کند.
گرفتگی عروق پا در بیماران دیابتی
عروق خونی وظیفه انتقال اکسیژن و مواد مغذی به بخش‌های مختلف بدن را به عهده دارند. اما مشکل بیماران دیابتی این است که به دلیل بالا بودن میزان قند خون، عروق خونی در معرض آسیب قرار می‌گیرند و گردش خون به‌خوبی انجام نمی‌شود. وقتی گردش خون در پاهای بیماران ضعیف می‌شود، زخم‌های ایجاد شده روی پا به کندی بهبود پیدا می‌کند، حتی ممکن است زخم‌ها عفونی شوند.
در صورتی که میزان آسیب به عروق پا گسترده باشد پزشکان برای درمان عفونت و جلوگیری از گسترش آن آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند یا ممکن است مجبور به قطع عضو شوند. برای پیشگیری از ایجاد عوارض حادی نظیر عفونت و قطع عضو متخصصان قلب و عروق از روش آنژیوگرافی پای دیابتی استفاده می‌کنند.
در این روش یک ماده کنتراست به رگ‌های پای بیمار تزریق می‌شود تا امکان مشاهده تصویر واضح عروق فراهم شود. بنابراین پزشک می‌تواند به‌راحتی قسمت‌هایی از عروق خونی که جریان خون آن مسدود یا محدود شده است را شناسایی کند.
درمان گرفتگی عروق پای دیابتی
همانطور که پیش از این هم گفتیم یکی از عوارض ناخوشایند بالا رفتن قند خون یا دیابت، گرفتگی عروق است که با آنژیوگرافی عروق پای دیابتی تشخیص داده می‌شود. پزشک برای درمان بیماران مبتلا به این عارضه، علاوه بر درمان دارویی، توصیه‌هایی مبنی بر کاهش عوامل خطر و تغییر سبک زندگی به بیماران ارائه می‌کند.
بیماران مبتلا به گرفتگی عروق پای دیابتی باید سیگار را ترک کنند و به‌طور مرتب قند خون و فشار خون را کنترل کنند.
البته باید به این نکته دقت داشته باشید که درمان دارویی با توجه به وضعیت بیمار و شدت عارضه به بیمار پیشنهاد می‌شود. حتی پزشکان برای درمان برخی از بیماران که درگیر آسیب عروقی شدید شده‌اند از جراحی استفاده می‌کنند.
شرایط آنژیوگرافی برای پای دیابتی
بیمارانی که کاندید آنژیوگرافی پای دیابتی هستند، پیش از انجام فرآیند باید شرایط لازم را داشته باشند و مراقبت‌ها را جدی بگیرند. مهم‌ترین توصیه‌ها برای انجام آنژیوگرافی پای دیابتی شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهای ضدانعقاد خون مانند وارفارین و آسپرین 72 ساعت قبل از آنژیوگرافی و 24 ساعت بعد از آن ممنوع است.
- بیمارانی که پیلاویکس مصرف می‌کنند 5 روز پیش از انجام آنژیوگرافی باید آن را قطع کنند.
- بیماران دیابتی باید قبل از آنژیوگرافی انسولین کوتاه‌اثر یا طولانی‌اثر را قطع کنند. همچنین افرادی که دیابت دارند حتما باید این موضوع را به پرستار رادیولوژی اطلاع دهند.
- متقاضیان آنژیوگرافی پای دیابتی روز انجام تست تشخیصی باید ناشتا باشند. البته مصرف نوشیدنی‌های شفاف مانند آب، چای یا آبگوشت رقیق مانعی ندارد. اگر آنژیوگرافی تحت بیهوشی انجام شود، فرد به هیچ وجه مجاز به مصرف غذا و نوشیدنی نیست.
- بعد از انجام آنژیوگرافی پای دیابتی لازم است فرد به مدت 4 تا 6 ساعت تحت نظر باشد و به مدت 48 ساعت داروی متفورمین مصرف نکند.
چرا آنژیوگرافی برای بیماران دیابتی انجام می‌شود؟
با توجه به اینکه احتمال ابتلا به بیماری‌های عروق محیطی در بیماران دیابتی بیشتر از افراد عادی است، آنژیوگرافی به عنوان یک روش موثر برای تشخیص زود هنگام انسداد عروق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در صورتی که قند خون به مدت طولانی بالا باشد و درمان موثری برای پایین آوردن آن انجام نشود، ارگان‌های مختلف بدن آسیب می‌بیند. درحالی‌که آنژیوگرافی پای دیابتی از بروز عوارض ناگوار و آسیب‌های جسمی جلوگیری می‌کند.
آنژیوگرافی در بیماران دیابتی از بروز آسیب‌های عروقی و عوارض زیر که اغلب بیماران درگیر آن می‌شوند پیشگیری می‌کند:
1_ رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی عارضه‌ای است که موجب آسیب به عروق چشم و شبکیه می‌شود و بینایی بیماران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
2_ پای دیابتی
بالارفتن گلوکز خون ممکن است منجر به آسیب عروق خونی پا شود و سرعت التیام زخم را کند می‌کند. عدم درمان پای دیابتی موجب بالارفتن خطر عفونت و قطع عضو می‌شود.
3_ حمله قلبی
اگر قند خون بالا رود و درمان مناسبی برای آن صورت نگیرد، احتمال آسیب به عروق کرونر قلب بالا می‌رود. زیرا آسیب به عروق قلب موجب عدم تغذیه عضله قلب می‌شود و باعث سکته قلبی می‌شود.
4_ نفروپاتی دیابتی
نفروپاتی دیابتی عارضه‌ای است که موجب بالا رفتن قند و فشار خون می‌شود و به عروق ریز کلیه آسیب وارد می‌کند. آسیب به عروق کلیه باعث می‌شود کلیه توانایی دفع مواد زائد و آب را از بدن نداشته باشد و فرد را درگیر بیماری کلیوی نماید.
5_ مشکلات جنسی ناشی از دیابت
با آنژیوگرافی پای دیابتی می‌توان از بروز مشکلات جنسی پیشگیری کرد. زیرا بالا رفتن گلوکز خون موجب آسیب به عروق خونی می‌شود. بنابراین جریان خون به اندام‌های جنسی کند می‌شود و توانایی و میل جنسی هم کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل برخی از مردان دیابتی به دلیل آسیب به عروق خونی ممکن است درگیر اختلال نعوظ شوند.
از طرف دیگر افراد دیابتی در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های ادرای و تناسلی قرار دارند. بنابراین با آنژیوگرافی در بیماران دیابتی می‌توان به خوبی از بروز این عارضه پیشگیری کرد.
دکتر نادر افشاری متخصص قلب و عروق