آنژیوگرافی عروق پا، همانند آنژیوگرافی قلب، آزمایشی ست که برای مشاهده ی شریان ها استفاده می شود. اما اینبار در پاها. این روش همچنین، آنژیوگرافی عروق محیطی نامیده می شود. در آنژیوگرافی از اشعه ی ایکس و یک ماده ی حاجب مخصوص برای بررسی درون عروق استفاده می شود. شریان ها رگ های خونی هستند که خون را از قلب به سایر اندام های بدن منتقل می کنند.
مراحل انجام آنژیوگرافی عروق پا
شما روی تخت مخصوص دراز می کشید. اگر اضطراب دارید، پزشک ممکن است به شما داروی آرامبخش بدهد. موهای ناحیه مورد نظر را (معمولاً کشاله ی ران) می تراشد و تمیز می کند.
- یک داروی بی حسی به پوست روی شریان تزریق می شود.
- سوزن وارد شریان می شود.
- یک لوله ی پلاستیکی نازک به نام کاتتر از محل مورد نظر وارد شریان می شود. پزشک آن را حرکت می دهد تا تصاویر زنده را روی مانیتور مشاهده کند و از آنها به عنوان راهنما استفاده کند.
- ماده حاجب از طریق کاتتر وارد بدن می شود.
- با استفاده از اشعه ی ایکس از شریان تصویربرداری می شود.
تیم پزشکی نبض، فشار خون و تنفس شما را در طول رویکرد بررسی می کند. بعد از تمام شدن آزمایش، کاتتر خارج می شود. ناحیه مورد نظر باید به مدت 10 تا 15 دقیقه فشار داده شود تا خونریزی متوقف شود. سپس یک باند روی زخم قرار داده می شود. بازو یا پایی که سوزن وارد آن شده باید به مدت 6 ساعت بعد از آنژیوگرافی صاف نگه داشته شود. شما باید به مدت 24 تا 48 ساعت از فعالیت شدید مانند وزنه برداری خودداری کنید.
از آنژیوگرافی عروق پا برای چه درمانی استفاده می شود؟
از طریق این رویکرد درمان های خاصی را می توان انجام داد. این درمان ها شامل موارد زیر می شوند:
- تجزیه کردن لخته ی خون با دارو
- بازکردن شریان مسدود شده به صورت جزئی با بالون
- قرار دادن یک لوله ی نازک (استنت) در شریان برای رفع گرفتگی رگ یا عروق پا
اگر علائمی از تنگی یا انسداد عروق خونی در پاها، بازوها یا دست ها داشته باشید، پزشک این آزمایش را برای شما تجویز می کند. این آزمایش همچنین برای تشخیص موارد زیر انجام می شود:
- خونریزی
- التهاب یا ورم رگ های خونی (آنژیت)
مراقبت های قبل از آنژیوگرافی عروق پا
6 تا 8 ساعت قبل از آزمایش نباید چیزی بخورید یا بنوشید. به شما گفته می شود مدت کوتاهی قبل از آزمایش، مصرف داروهای خاصی مانند آسپیرین یا دیگر رقیق کننده ی خون را قطع کنید. تا زمانی که پزشک به شما اجازه نداده مصرف هیچ دارویی را متوقف نکنید. در مورد تمام داروهای مصرفی خود از جمله داروهای گیاهی و مکمل ها به پزشک اطلاع دهید.
موارد زیر را با مراقبین سلامت درمیان بگذارید:
- اگر باردار هستید.
- به هرگونه دارویی آلرژی دارید.
- به ماده ی حاجب یا مواد یُد دار آلرژی داشته اید.
- در گذشته مشکلات خونریزی داشته اید.
در طول آزمایش چه احساسی خواهید داشت:
تخت اشعه ی ایکس سفت و سرد است. شما می توانید درخواست بالش یا پتو کنید. همچنین وقتی داروی بی حسی به شما تزریق می شود، ممکن است احساس نیش زدن پیدا کنید.گاهی اوقات، وقتی کاتتر حرکت داده می شود، ممکن است مقداری فشار را نیز حس کنید.
ماده ی حاجب موجب احساس گرما و گُرگرفتگی می شود. این حالت طبیعی ست و در عرض چند ثانیه از بین می رود. بعد از آزمایش در ناحیه تعبیه کاتتر ممکن است احساس سوزش و کبودی داشته باشید. در موارد زیر فوراً باید تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید:
- التهاب
- خونریزی که متوقف نمی شود.
- درد شدید در پا
نتایج غیرطبیعی چه معنایی دارند؟
نتایج غیرطبیعی معمولاً به علت تنگی یا سختی شریان های پا بر اثر تجمع پلاک در دیواره ی شریان ها شایع هستند. اشعه ی ایکس ممکن است بر اثر موارد زیر نوعی انسداد را نشان دهد:
- آنوریسم (گشاد شدن غیرطبیعی بخشی از رگ)
- لخته های خونی
- سایر بیماری های عروق
نتایج غیرطبیعی همچنین ممکن است به علت موارد زیر می باشند:
- التهاب عروق خونی
- آسیب به رگ های خونی
- ترومبوآنژئیت انسدادی (بیماری بوگر)
- بیماری تاکایاسو
عوارض آنژیوگرافی عروق پا
عوارض ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- واکنش آلرژیک به ماده ی حاجب
- لخته ی خونی که به طرف ریه ها می رود.
- آسیب به رگ خونی در زمان ورود سوزن و کاتتر
- خونریزی وسیع یا لخته ی خون در محل ورود کاتتر که می تواند خونرسانی به پا را کاهش دهد.
- حمله قلبی یا سکته
- هماتوم – جمع شدن خون در ناحیه وارد شدن سوزن
- آسیب به عصب ها در محل سوراخ شدن سوزن
- آسیب کلیوی بر اثر ماده حاجب
آنژیوپلاستی شریان های پا
اگر به هنگام راه رفتن به علت بیماری عروق محیطی در ناحیه پاها دچار درد می شوید، پزشک ممکن است آنژیوپلاستی را توصیه کند. در این شرایط که شریان های پاها تنگ یا مسدود می شوند، خونرسانی به پاها کاهش می یابد. در این رویکرد، پزشک برای باز کردن شریان مسدود شده، درون آن یک بالون باد می کند.
این روش، غیرتهاجمی است، یعنی جراحی باز انجام نمی شود، در عوض از طریق وارد کردن یک لوله ی بسیار نازک انجام می شود. پزشک معمولاً قبل از آنژیوپلاتی اقداماتی را برای بیماری عروق محیطی توصیه می کند. این راهکارها شامل ترک سیگار و کنترل رژیم غذایی و وزن می شوند. همچنین شما باید برای کنترل چربی، فشار خون و دیابت داروهایی را مصرف کنید تا لخته شدن خون را متوقف کنید.
پزشک همچنین ممکن است از شما بخواهد که یک برنامه ی ورزشی را دنبال کنید. اگر این اقدامات باعث بهبود علائم شما نشدند، پزشک ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد و یا به جای ارجاع برای انجام آنژیوپلاستی، دارویی به نام نفتیدروفوریل اگزالات را تجویز کند.
آماده شدن برای انجام آنژیوپلاستی شریان های پاها
پزشک به شما توضیح می دهد که چگونه برای آنژیوپلاستی آماده شوید. او ممکن است از شما بخواهد قبل از عمل داروی خاصی را قطع کنید. این رویکرد شامل بی حسی موضعی و ماده حاجب برای نشان دادن شریان های مسدود شده می شود. همچنین در مورد هرگونه شرایط پزشکی یا احتمال بارداری پزشک را باید در جریان بگذارید.
ممکن است از شما درخواست شود قبل از انجام آنژیوگرافی قرارملاقاتی با پزشک داشته باشید تا مطمئن شود برای انجام این رویکرد، از سلامت کافی برخوردار هستید. همچنین فرصت خوبی برای پرسیدن سؤالات نهایی شما فراهم می شود. معمولاً در همان روز بعد از آنژیوپلاستی می توانید به خانه بروید، اما ممکن است لازم باشد یک شب در بیمارستان بستری شوید.
در این صورت شما باید از قبل آمادگی لازم را داشته باشید. آنژیوپلاستی معمولاً تحت بی حسی موضعی و تزریق آرامبخش انجام می شود. یعنی ناحیه مورد نظر بی حس می شود و بر اثر آرامبخش احساس خواب آلودگی می کنید. ممکن است از شما درخواست شود چند ساعت قبل از رویکرد، خوردن و آشامیدن را متوقف کنید. هر دستورالعملی که در بیمارستان به شما داده می شود را رعایت کنید.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق