ریواروکسابان (با نام تجاری Xarelto) دارویی است که به منظور جلوگیری از تشکیل لخته های خون در اثر ضربان نامنظم قلب (فیبریلاسیون دهلیزی) یا پس از انجام جراحی های تعویض مفصل ران و زانو، استفاده می شود. همچنین، از این دارو برای جلوگیری از تشکیل لخته های خون در بیماران پر خطر با محدودیت های حرکتی در طور زمان بستری بودن در بیمارستان و پس از ترخیص، استفاده می شود.
از ریواروکسابان، برای درمان لخته های خونی همانند لخته های ناشی از ترومبوز ورید عمیقی (DVT) یا آمبولی ریه (PE)، و جلوگیری از تشکیل مجدد لخته ها نیز، استفاده می شود. احتمال دارد، از این دارو برای جلوگیری از لخته های خون پس از جراحی های خاص قلب در کودکان همانند جراحی فونتان، استفاده شود.
روش مصرف داروی ریواروکسابان
قبل از شروع مصرف ریواروکسابان، حتما راهنمای دارویی آن را مطالعه کنید. این دارو، به صورت خوراکی مصرف می شود و باید طبق دستور پزشک استفاده شود. در صورتی که این دارو را به منظور جلوگیری از سکته مغزی و لخته شدن خون در اثر ضربان نامنظم قلب استفاده می کنید، دوز مصرفی آن معمولا شبی یک عدد و همراه با غذا است.
در صورتی که این دارو را به منظور جلوگیری از لخته شدن خون در اثر شرایط دیگری همچون جراحی تعویض مفصل زانو یا ران یا پس از عمل جراحی فونتان مصرف می کنید، دوز مصرفی آن معمولا یک بار در روز است.
در بزرگسالانی که مصرف این دارو به منظور درمان لخته های خون است، دوز مصرفی آن معمولا ۲ بار در روز، به مدت ۳ هفته است، پس از آن دوز مصرفی به یک بار در روز کاهش می یابد. برای کودکانی که ریواروکسابان را برای درمان لخته های خون استفاده می کنند، دوز مصرفی معمولا یک بار در روز است. در صورتی که از این دارو را به منظور کاهش خطر تشکیل لخته های خون استفاده می کنید، دوز مصرفی آن معمولا یک بار در روز است.
دارو را همانند دستورالعمل های تجویز شده توسط پزشک، مصرف کنید. سعی کنید دوز مصرف دارو را فراموش نکنید و همچنین بدون تجویز پزشک دوز مصرفی را بیشتر یا کمتر نکنید و از قطع خودسرانه دارو، خودداری کنید.
- قرص ۱۰ میلی گرمی این دارو را می توان همراه با غذا یا به تنهایی مصرف کرد.
- قرص های ۱۵ و ۲۰ میلی گرمی این دارو، باید همراه با غذا مصرف شوند.
- در صورتی که قادر به قورت دادن قرص ها نیستید، می توانید قرص ها را به تکه های کوچکتر تقسیم کرده و بلافاصله همه آن ها را مصرف کنید.
- در صورتی که این دارو را از طریق لوله به معده (سوند معده یا نازوگاستریک)، مصرف می کنید حتما از پزشک خود دستورالعمل های دقیق درباره نحوه صحیح مخلوط کردن این دارو و چگونگی مصرف آن را بپرسید.
- میزان دوز مصرفی این دارو و زمان مصرف آن، به وضعیت بیماری شما و پاسخ بدنتان به درمان، بستگی دارد. همچنین، دوز مصرفی برای کودکان براساس وزن آن هاست.
- برای بهره مندن شدن از مزایا این دارو، آن را به صورت منظم مصرف کنید. برای فراموش نکردن دوزهای مصرفی، دارو را راس ساعت های خاصی از روز مصرف کنید.
عوارض جانبی داروی ریواروکسابان
در هنگام مصرف این دارو، آسیب پذیری بیشتری در مقابل آسیب های جسمی را تجربه می کنید و بیش از قبل شاهد کبودی های خفیف یا خونریزی های جزئی (مانند خونریزی از بینی) خواهید بود. در صورتی که هر یک از اثرات ماندگار بودند یا بدتر شدند، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
به یاد داشته باشید که این دارو بنا به دلایلی که پزشک تشخیص داده است برای شما تجویز شده و قطعا مزایای آن بیشتر از خطر عوارض جانبی آن است. اکثر مصرف کنندگان این دارو، عوارض جدی را تجربه نمی کنند.
اگر این دارو، بر روی پروتئین هایی که عامل لخته کردن خون هستند، تاثیر زیادی بگذارد، می تواند باعث بروز خونریزی های جدی شود. در صورت مشاهده هر کدام از علائم خونریزی جدی به پزشک خود اطلاع دهید، از جمله:
- خونریزی مکرر بینی یا خونریزی بینی ای، که متوقف نمی شود
- خستگی یا ضعف غیر معمول
- درد یا تورم و ناراحتی غیر معمول
- کبودی های غیر معمول
- خونریزی طولانی مدت از بریدگی های لثه
- جریان قاعدگی های سنگین غیر معمول یا طولانی
- ادرار صورتی یا تیره
- سرفه خونی
- استفراغ خونی یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه است
- سردرد شدید
- سرگیجه یا غش
- مدفوع خونی، تیره یا سیاه
- اشکال در بلع
- تغییرات بینایی
- گیجی
- مشکل در صحبت کردن
- ضعیف در یک طرف بدن
- بثورات پوستی
- خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان یا گلو)
- سرگیجه شدید
- مشکلات تنفسی
- این ها، لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی نیستند. در صورت مشاهده اثرات شدید دیگری که در بالا ذکر نشده اند، به پزشک خود اطلاع دهید.
موارد احتیاط در صورت ابتلا به بیماری های دیگر
در صورتی که به ریواروکسابان یا مواد دیگری آلرژی دارید، حتما پیش از شروع مصرف دارو، به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو، ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می توانند باعث واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با دکتر داروساز خود مشورت کنید.
قبل از مصرف این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک یا دکتر داروساز اطلاع دهید، به ویژه در موارد زیر:
- سرطان
- بیماری های کبدی
- بیماری های کلیوی
- مشکلات خونریزی (مانند خونریزی معده، روده یا خونریزی مغزی)
- سکته مغزی
- دریچه های مصنوعی قلب
- جراحی های اخیر
- اختلالات خونی (مانند کم خونی، هموفیلی یا ترومبوسیتوپنی)
- آسیب های مکرر جسمی
- مشکلات چشمی خاص (مانند رتینوپاتی)
- اختلال لخته شدن خاص خون (مانند سندرم آنتی فسفولیپید)
- مشکلات ارثی آنزیمی (مانند عدم تحمل گالاکتوز، کمبود لاپ لاکتوز، سوء جذب گلوکز-گالاکتوز)
موراد منع مصرف داروی ریواروکسابان
قبل از انجام هر گونه عمل جراحی یا دندانپزشکی (به ویژه پونکسیون ستون فقرات یا بی حسی نخاعی، اپیدورال)، به پزشک یا دندانپزشک خود، درباره مصرف این دارو اطلاع دهید. همچنین لیست کاملی از داروهایی که مصرف می کنید (داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی) را در اختیار پزشک خود قرار دهید.
پزشک یا دندانپزشک شما، ممکن است از شما بخواهد که مصرف ریواروکسابان را قبل از جراحی، متوقف کنید. این دارو، ممکن است باعث خونریزی معده شود. مصرف روزانه الکل همراه با این دارو، خطر خونریزی معده را افزایش می دهد. از این رو، مصرف مشروبات الکلی را محدود کنید.
این دارو، می تواند باعث بروز خونریزی های شدید شود. برای کاهش احتمال بریدگی، کبودی یا جراحت، در هنگام استفاده از وسایل تیز، مانند ناخن گیر یا تیغ احتیاط کرده و از انجام ورزش های تماسی خودداری کنید. از خودتراش برقی و مسواک های نرم استفاده کنید. در صورت آسیب فیزیکی (به خصوص آسیب به سر) یا افتادن، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
افراد مسن، ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو به خصوص خونریزی، حساس تر باشند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو در دوران بارداری، باید فقط در صورت نیاز مصرف شود. این دارو، ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود، از این رو قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق، تهران