دریچه آئورت جریان خون را از حفره چپ پایین قلب (بطن چپ) به آئورت که شریان اصلی رساندن خون از قلب به بدن است، حفظ می کند. تنگی آئورت زمانی رخ می دهد که دریچه آئورت باریک شده و خون نتواند به طور عادی در آن جریان پیدا کند.
آیا تنگی دریچه آئورت خطرناک است؟
با گذشت زمان، تنگی دریچه آئورت باعث می شود که بطن چپ قلب برای عبور از دریچه آئورت تنگ، خون را با شدت بیشتری پمپاژ کند. این تلاش اضافی ممکن است بطن چپ را ضخیم، بزرگ و ضعیف کند. در صورت عدم توجه، این شکل از بیماری دریچه قلب ممکن است به نارسایی قلبی ختم شود.
علائم تنگی دریچه آئورت
افرادی که به تنگی آئورت دچار هستند ممکن است علائمی تجربه نکنند. با این حال در صورت شدیدتر شدن این شرایط، علائم آن می تواند به مرور زمان بروز پیدا کند که عبارتند از:
- درد قفسه سینه: احساس تنگ شدن قفسه سینه و ریه ها، به خصوص با فعالیت جسمی
- خستگی: احساس خستگی شدید در حین افزایش فعالیت
- تنگی نفس: به سختی نفس عمیق کشیدن، به خصوص بعد از فعالیت کردن
- از حال رفتن یا سبکی سر: احساس سرگیجه یا حتی از دست دادن هوشیاری، به خصوص در حین انجام فعالیت
- سوفل قلبی: صدای غیرطبیعی قلب که پزشک می تواند با گوش دادن از طریق گوشی پزشکی آن را تشخیص دهد
- تپش قلب: ضربان قلب نامنظم که مانند یک احساس سریع و رعشه آور در قفسه سینه احساس می شود.
علت اصلی تنگی دریچه آئورت چیست؟
تنگی آئورت بیشتر ناشی از تصلب شرایین (آترواسکلروز)، یعنی تجمع کلسیم در دریچه آئورت در طول زمان است. این رسوبات کلسیمی که اغلب با بالا رفتن سن ایجاد می شوند، بافت دریچه را سفت، باریک و محکم می کنند. چند علت دیگر نیز برای تنگی دریچه آئورت وجود دارد که کمتر شایع هستند. این علل عبارتند از:
- بیماری های مادرزادی قلب: افرادی که با نقص قلبی مانند دریچه آئورت دولختی متولد شده اند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به تنگی دریچه آئورت قرار دارند.
- اندوکاردیت عفونی: اندوکاردیت یک عفونت باکتریایی دریچه های قلب است که زمانی ایجاد می شود که باکتری های از سایر نقاط بدن وارد جریان خون شوند.
- تب روماتیسمی: این عارضه نادر ناشی از گلودرد استرپتوکوکی، ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار در دریچه آئورت شود.
تنگی دریچه آئورت با چه سرعتی پیشرفت می کند؟
تنگی دریچه آئورت می تواند به صورت خفیف، متوسط، شدید یا بحرانی درجه بندی شود. میزان پیشرفت بسته به سلامت کلی بیمار، علائم، مرحله ای که در آن تشخیص داده می شود و زمان شروع درمان، متفاوت خواهد بود.
با اینکه پیشرفت این عارضه هیچ میزان سرعت قطعی ای ندارد، اما برخی عوامل خطر ممکن است به پیشرفت سریع تر آن دامن بزنند. این عوامل عبارتند از:
- سن
- BMI
- مصرف تنباکو
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سندرم متابولیک
- کلسیفیکاسیون (تجمع کلسیم) دریچه.
آیا می توان از تنگی دریچه آئورت پیشگیری کرد؟
از آنجایی که تنگی آئورت می تواند ناشی از عواملی مانند سن و نقایص مادرزادی قلب باشد، همیشه نمی توان از آن پیشگیری کرد. با این حال، برخی از عوامل سبک زندگی وجود دارد که می توان آنها را برای کمک به حفظ سلامت قلب کنترل کرد. کارهایی که می توان برای کمک به حفظ سلامت قلب و جلوگیری از تنگی آئورت انجام داد عبارتند از:
- رعایت رژیم غذایی سالم
- حفظ برنامه ورزشی منظم
- عدم استفاده از سیگار یا مواد مخدر
- مراجعه به پزشک در صورت نیاز یا به صورت سالانه
- کنترل بیماری هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و مشکلات کلیوی
- مراجعه به دندان پزشک هر 6 ماه یک بار و حفظ سلامت دهان و دندان برای پیشگیری از اندوکاردیت
- مراجعه به پزشک در صورت مشکوک بودن به گلودرد استرپتوکوکی، برای پیشگیری از تب روماتیسمی.
تشخیص تنگی دریچه آئورت
در صورت مشکوک بودن به بیماری دریچه آئورت مانند تنگی آئورت، پزشک روش های تصویربرداری قلبی عروقی مانند موارد زیر را تجویز خواهد کرد:
- اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک (TTE)
- الکتروکاردیوگرام (ECG)
- تست استرس ورزش
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- کاتتریزاسیون قلبی
- اکوکاردیوگرافی ترانس مری (TEE)
- سی تی اسکن
درمان تنگی دریچه آئورت
پزشک، برنامه درمان تنگی دریچه آئورت را بر اساس شدت آن تهیه می کند. در صورت عدم وجود علائم، بیمار همچنان باید برای این مشکل تحت نظر قرار بگیرد. پزشک ممکن است برای درمان علائم، دارو یا ایجاد تغییر در شیوه زندگی را توصیه کند.
در صورت شدیدتر بودن تنگی دریچه آئورت، متخصص قلب ممکن است تشخیص دهد که دریچه آئورت باید تعویض یا ترمیم شود. تنگی آئورت با استفاده از روش های جراحی و غیرجراحی مانند موارد زیر درمان می شود:
1_ جراحی تعویض دریچه آئورت
که در آن جراحان قلب دریچه آسیب دیده را از طریق جراحی قلب باز یا جراحی کم تهاجمی برداشته و آن را با یک دریچه مکانیکی یا بیولوژیکی (ساخته شده از بافت قلب گاو، خوک یا انسان) جایگزین می کنند.
2_ والواپلاستی
والواپلاستی با بالون که یک روش مبتنی بر کاتتر است، به عنوان یک درمان تسکینی برای بهبود علائم تنگی آئورت (در زمانی که نمی توان عمل تعویض دریچه را انجام داد)، استفاده می شود.
3_ تعویض دریچه آئورت
TAVR یا تعویض دریچه آئورت به روش ترانس کاتتر که یک روش نوآورانه و غیرجراحی تعویض دریچه است که اکنون به جای جراحی سنتی در بسیاری از بیماران استفاده می شود.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق در اکباتان