لکه های چربی کوچک بر روی پلک، باسن، آرنج ها یا زانو ها که به نام زانتوماس شناخته می شوند. چنین توده های چربی نشان دهنده وجود بیش از حد کلسترول می باشد، آن قدر زیاد که عروق نمیتوانند آنها را درون خود نگه دارند و برای حفظ تعادل شان، آنها را به زیر پوست منتقل می کند. در چنین حالتی، عروق به کمک فوری نیاز دارند. آن ها به احتمال، قوی در حال حاضر مبتلا به آترواسکلروز هستند که میتواند به مشکلات بزرگتر قلبی منجر شود.
زانتوماس چیست؟
زانتوماس یک بیماری است که در آن زائده هایی از جنس چربی، در زیر پوست تشکیل می شوند. این زائده ها با اینکه می توانند در هر جایی از بدن بروز دهند اما بیشتر در مناطق زیر دیده می شوند:
⛔ مفاصل مخصوصا زانو ها و آرنج ها
⛔ ناحیه زیر مچ پا
⛔ دست
⛔ باسن
زانتوماس می تواند از نظر اندازه متفاوت بوده و از یک سر سوزن تا یک دانه انگور باشد. این زائده، معمولا به شکل یک برآمدگی صاف، زیر پوست بوده و گاهی اوقات به رنگ زرد یا نارنجی هستند. با اینکه زانتوماها اغلب بدون درد هستند، اما امکان دارد دچار خارش و حساسیت به لمس نیز شوند. پراکندگی این موارد می تواند به صورت تجمع دسته ای در یک ناحیه یا بروز زوائد منفرد در نواحی مختلفی از بدن باشد.
عامل ایجاد زانتوماس
زانتوماس معمولا در اثر وجود مقادیر بالای لیپید ها (چربی ها) در خون به وجود می آید. بروز زانتوما می تواند علامتی از یک بیماری زمینه ای همچون موارد زیر باشد:
⚠️هیپر لیپیدمی: کلسترول بالای خون
⚠️ دیابت: گروهی از بیماری ها که سبب بالا رفتن میزان قند خون می شوند.
⚠️ هیپوتیروئیدیسم: بیماری که در آن تیروئید، هورمونی تولید نمی کند.
⚠️ سیروز صفراوی اولیه: یک بیماری است که در آن مجاری صفراوی کبد به آرامی از بین می روند.
⚠️ کوله استاز (رکود صفرایی): یک بیماری است که در آن جریان مایع صفرای کبد آهسته یا متوقف می شود.
⚠️ سندرم نفروتیک: اختلالی است که سبب آسیب به عروق خونی کلیه ها می شود.
⚠️ بیماری هماتولوژیک (خونی) همچون اختلالات گاموپاتی مونوکلونال در متابولیسم لیپید ها: این موارد بیماری هایی ژنتیکی هستند که توانایی بدن در تجزیه کردن مواد و حفظ عملکرد های مهم بدن همچون هضم چربی ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
گاهی عوارض جانبی برخی دارو ها همچون تاموکسیفن، پردنیزون و سیکلوسپورین نیز می تواند سبب زانتوماس شود. این بیماری به خودی خود خطرناک نیست اما بیماری زمینه ای به وجود آورنده آن نیازمند درمان می باشد. علاوه بر این، نوعی زانتوما به نام زانتلاسما وجود دارد که پلک چشم را درگیر می کند.
آیا زانتوماس خطرناک است؟
وجود بیماری زانتوماس میتواند نشان دهنده ی کلسترول بالا باشد. فراموش نکنید که کلسترول بالا، خطر بیماری آترواسکلروز را افزایش می دهد. سکته قلبی از جمله علائم پیشرفت بیماری آترواسکلروز محسوب می شود. بنابراین افراد در صورت مشاهده ی علائم این بیماری، می بایست به پزشک متخصص مراجعه نمایند.
تشخیص زانتوماس
به طور کلی پزشک با نگاه کردن به ضایعات پوستی می تواند وجود این بیماری را تشخیص دهد. نمونه برداری (بیوپسی) پوست می تواند حضور رسوبات چربی در زیر پوست را تایید کند. پزشک در حین معاینه نمونه کوچکی از بافت زائده را برداشته و جهت آزمایش به آزمایشگاه ارسال می کند. امکان دارد، آزمایش سنجش مقدار لیپیدهای خون، ارزیابی عملکرد کبد و حتی ابتلا به دیابت نیز برای بیمار تجویز شود.
درمان زانتوماس
در صورتی که زانتوماس علامت یک بیماری زمینه ای باشد ابتدا باید این بیماری درمان شود. درمان بیماری زمینه ای سبب رفع زائده ها و کاهش احتمال بازگشت آن می شود. در صورتی که دیابت و میزان کلسترول خون به خوبی کنترل شوند، احتمال بروز زانتوماس کاهش می یابد. دیگر درمان های زانتوماس شامل برداشت جراحی، جراحی لیزری یا درمان شیمیایی با اسید تری کلرو استیک هستند. زوائد زانتوماس می توانند پس از درمان، دوباره بازگردند.
بدین ترتیب این روش های درمانی الزاماس سبب درمان قطعی زانتوماس نمی شوند. افراد باید برای انتخاب بهترین روش درمانی با پزشک خود مشورت کنند. پزشک ابتدا احتمال رفع زانتوما از طریق درمان بیماری زمینه ای را بررسی می کند.
آیا می توان از زانتوماس پیشگیری کرد؟
ممکن است زانتوماس به طور کامل قابل پیشگیری نباشد. با این حال، اقداماتی وجود دارند که خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهند. در صورت ابتلا به هیپر لیپیدمی یا دیابت، باید جهت درمان و مدیریت آن به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. حفظ مقادیر مناسب لیپید و کلسترول خون بسیار اهمیت دارد. افراد می توانند با مصرف مواد غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف هر گونه داروی مورد نیاز به این موارد دست یابند. همچنین، انجام متداول آزمایش های خون می تواند به حفظ مقدار مناسب لیپید و کلسترول در خون کمک کند.