عده ی بسیاری از زنان، در معرض خطر کلسترول بالا هستند، اما از این موضوع مطلع نیستند. گفته می شود تقریباً 45 درصد از زنان بالای 20 سال، کلسترول توتال بالای mg/dl 200 دارند، که این میزان، به عنوان کلسترول بالا در نظر گرفته می شود. اما ببینیم چربی خون بالا در زنان چه نشانه هایی دارد؟
بر اساس یک نظرسنجی، 76 درصد از زنان از مقدار کلسترول خود اطلاعی ندارند. میزان چربی خون در زنان نسبت به مردان از اهمیت بیشتری برخوردار است. سطح کلسترول زنان، پس از یائسگی، می تواند بسیار نوسان داشته باشد و با بالا رفتن سن نیز افزایش یابد. در نتیجه، زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی قرار دارند.
اطلاع از میزان کلسترول خون و نحوه کنترل آن برای حفظ سلامتی اهمیت زیادی دارد. بسیاری از غذا هایی که مفید به نظر می رسند، ممکن است حاوی مقادیر بالای چربی اشباع شده و یا قند های ساده باشند. در این صورت می توانند منجر به افزایش بیش از حد چربی خون شوند.
کلسترول خوب و بد
کلسترول ماده ای مومی شکل است که در تمام سلول های بدن یافت می شود. کلسترول می تواند توسط بدن تولید شده و یا با مصرف بعضی غذاها وارد بدن شود. کلسترول ماده اصلی برای ساخت هورمون های استروئیدی مهم مانند استروژن، پروژسترون و همینطور برخی ویتامین ها مثل ویتامین D می باشد. همچنین در کبد، پیش ساز اصلی برای تولید اسیدهای صفراوی است. این اسیدها برای هضم چربی ها ضروری اند. اگرچه افزایش بیش از حد کلسترول برای بدن مضر است اما داشتن مقادیر نرمال کلسترول ضروری است.
کلسترول کل موجود در خون شامل چندین جزء می باشد:
کلسترول VLDL (لیپوپروتئین با چگالی بسیار پایین):
نوعی کلسترول است که پیش ساز کلسترول LDL است.
کلسترول LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم):
این نوع کلسترول، به عنوان کلسترول بد شناخته می شود. ذرات کلسترول LDL خاصیت چسبندگی داشته و به راحتی می توانند به جدار داخلی عروق بچسبند و در نتیجه، باعث تنگ شدن و یا انسداد رگ ها شوند. مقادیر اضافی کلسترول بد، در سرخرگ ها رسوب می کند.
این رسوبات که پلاک نامیده می شوند، با گذشت زمان می توانند منجر به تصلب شرایین یا سخت شدن عروق شوند. هچنین می توانند خون رسانی به اندام های حیاتی مانند مغز و عضلات قلب را کاهش دهند. به همین علت، پلاک ها عامل اصلی بروز حملات قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات قلبی عروقی اند.
کلسترول HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا):
این نوع کلسترول، به عنوان کلسترول خوب شناخته می شود. مقادیر مطلوب این نوع کلسترول (حدود mg/dl 50 ) می تواند به بدن در دفع کلسترول LDL به عنوان ماده زائد کمک کند و در نتیجه از رسوب آن در رگ ها جلوگیری می کند.
- میزان تری گلیسیریدها نیز باید کمتر از mg/dl150 باشد. سطح کلسترول توتال، در بهترین حالت، باید بسیار کمتر از mg/dl 200 باشد.
چرا عوارض چربی خون در زنان متفاوت تر است؟
به طور کلی، زنان دارای کلسترول HDL بالاتری نسبت به مردان هستند. زیرا هورمون جنسی استروژن که در زنان وجود دارد، می تواند سطح این کلسترول را افزایش دهد. اما این مسئله نیز، مانند بسیاری از موارد دیگر، به دنبال یائسگی تغییر می کند. در بسیاری از زنان، پس از یائسگی، سطح کلسترول موجود در خون تغییر می کند.
در این دوران، کلسترول توتال و کلسترول LDL افزایش یافته و کلسترول HDL کاهش می یابد. به همین دلیل زنانی که میزان کلسترول مطلوبی در دوران بارداری خود داشته اند، ممکن است در دوران یائسگی خود با افزایش کلسترول مواجه شوند. البته عوامل ژنتیکی و سبک زندگی نیز می توانند نقش مهمی در ان داشته باشد.
عوارض تری گلیسیرید بالا در زنان
تری گلیسیریدها نوع دیگری از چربی اند که در خون یافت می شوند. میزان تری گلیسرید های موجود در خون نیز معمولاً به همراه کلسترول اندازه گیری می شود. سطح بالای تری گلیسیرید در زنان نسبت به مردان خطر بیشتری برای ایجاد بیماری های قلبی عروقی دارد. بنابراین، زنان می بایست به این امر توجه ویژه ای داشته باشند.
زمانی که کالری دریافتی بیشتر از نیاز بدن باشد، کالری اضافی در بدن تبدیل به تری گلیسیرید شده و سپس در سلول های چربی ذخیره می شود. تری گلیسیریدها می توانند برای تامین انرژی مورد نیاز بدن استفاده شوند. افرادی که تری گلیسیرید اضافی بالایی دارند، بیشتر در معرض مشکلاتی از جمله بیماری های قلبی و عروقی قرار دارند.
نوشیدن الکل، مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات های ساده، چربی های اشباع و چربی های ترانس باعث افزایش سطح تری گلیسیرید های موجود در خون می شود. سطوح بالای تری گلیسرید همچنین، ممکن است ناشی از داشتن مشکلات و بیماری هایی مانند موراد زیر باشد:
- دیابت
- تیروئید کم کار
- چاقی مفرط
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- بیماری های کلیوی
علائم چربی خون در زنان
بیماری های قلبی قاتل شماره یک زنان در ایالات متحده است. علائم بیماری های قلبی ممکن است در زنان متفاوت از مردان باشد. به عنوان مثال ، علائم در زنان ظریف تر است. در بسیاری از مواقع نیز فرد فقط در صورت رخداد حمله قلبی یا سکته مغزی شخص متوجه وجود مشکل یا علائمی نمیشود. اما برخی علائم میتواند مانند:
- گزانتالاسما (توده های چربی مانند اطراف چشم)
- گزانتوما (برجستگی زرد رنگ روی پوست)
- گاها حاله های سفید رنگ دور قرنیه چشم (کلسترول بالا)
مواردی که خطر ابتلا را افزایش می دهند.
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهند، از جمله:
- سن بالا
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی
- یائسگی
- بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا
علاوه بر درمان دارویی، حفظ شیوه زندگی سالم و مدیریت سایر شرایط سلامتی شما می تواند تا حد زیادی به کاهش خطر بیماری قلبی کمک کند.
راهکارهایی برای کاهش کلسترول بالا
برای درمان و یا جلوگیری از ابتلا به مشکلات ناشی از کلسترول بالا، چندین روش وجود دارد. از جمله:
کاهش چربی خون با مصرف دارو:
درمان با رژیم غذایی و سبک زندگی سالم:
رژیم غذایی و سبک زندگی سالم برای کمک به حفظ سطح مطلوب کلسترول بسیار مهم است. داشتن رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم، در افرادی که از داروهای کاهش دهنده کلسترول استفاده می کنند، می تواند به تاثیر بهتر داروها کمک کند. در ادامه، مواردی که به داشتن یک سبک زندگی سالم و همچنین حفظ سطح ایده آل کلسترول کمک می کنند، آورده شده است:
- کنترل وزن بدن
- ترک سیگار
- ورزش منظم ( حداقل پنج روز در هفته، حداقل 30 دقیقه)
- رژیم غذایی سرشار از سبزیجات ،میوه ها، و مواد غذایی حاوی فیبر های محلول مانند لوبیا، جو دوسر و...
- پرهیز از مصرف نوشیدنی های شیرین و آب میوه ها و استفاده از آب و چای بدون شیرینی به جای آن ها
- کاهش مصرف کربوهیدرات های ساده مانند شیرینی جات
- استفاده از روغن های گیاهی مثل روغن زیتون به جای کره و روغن های حیوانی و استفاده از ادویه های دیگر به جای نمک
- اجتناب ازمصرف الکل و سیگار
- استفاده ازچربی های غیر اشباع، مانند چربی هایی که در روغن زیتون، آجیل و ماهی های چرب مانند ماهی سالمون یافت می شود. این چربی ها می توانند با کاهش میزان کلسترول LDL و همچنین کاهش التهاب عروق، بر کلسترول تأثیر مثبتی داشته باشند. به ویژه در صورتی که جایگزین چربی های اشباع شوند.
- استفاده از نان سبوس دار، غلات وحبوبات، ماهی های روغنی مانند ماهی سالمون و قزل آلا، آجیل و مغزها شامل گردو، بادام و فندق