عوارض بعد از آنژیوگرافی قلب

انواع آنژیوگرافی قلب

آنژیوگرافی شامل: آنژیوگرافی از طریق کشاله ران و نیز آنژیوگرافی از طریق شریان دست قابل انجام است .

آنژیوگرافی از راه پا

بیمار پس از انجام عمل آنژیوگرافی، باید برای قطع شدن  خون ریزی، یک کیسه شنی به مدت چند ساعت در کشاله ران خود قرار  میدهد تا خونریزی قطع شود، ولی در آنژیوگرافی از راه دست به این صورت نیست و آنژیوگرافی راحتتر انجام میشود.

بیشتر از 70 % آنژیوگرافی و آنژیوپلاستیها از طریق شریان رادیال انجام میشود.  امروزه در کشور مان نیز با ورود تجهیزات بسیار پیشرفته و جدید، هم چنین فراگیری تکنیک های جدید توسط پزشکان متخصص قلب و عروق و فشار خون، آنژیوگرافی از طریق شریان مچ دست  هم بسیار رایج شده است. پس از تشخیص بیماریهای قلبی با استفاده از آنژیوگرافی، بسیاری از بیماریهای عروقی از طریق آنژیوپلاستی قابل درمان شده اند.

کاربرد آنژیوگرافی قلب

استفاده از آنژیوگرافی که یک روش تشخیصی از طریق رگهای خونی  است، موارد زیر قابل تشخیص می باشد:
1-بیماری نارسایی وریدی
2-بیماری عروق کرونر
3-عروق محیطی
4-عمق ترومبوز وریدی
به کمک آنژیوگرافی  قلب تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد و میزان آن مشخص می شود همچنین اندازه گیری مستقیم فشارهای داخل قلب و بازدید از حفره های قلب و عروق بزرگ میسر می شود و به طو کلی یک راه کشف مشکلات شریانهای کرونری قلب، استفاده از این روش است.

چرا آنژیوگرافی قلب انجام می‌شود؟

آنژیوگرافی در موارد مشکوک به بیماری های قلبی عروقی انجام می شود.ممکن است پزشک به دلایل زیر برای شما آنژیوگرافی انجام بدهد:

1- داشتن علائم بیماری سرخرگ کرونری مانند درد قفسه‌ سینه (آنژین صدری)

2- درد در قفسه‌ی سینه، فک، گردن و بازو که علت آن با سایر آزمایشات مشخص نشده باشد.

3- درد تازه یا درحال پیشرفت در قفسه‌ی سینه (آنژین صدری ناپایدار)

4_ نقص یا اختلال قلبی مادرزادی

5- نتایج غیرطبیعی در آزمایشات غیرتهاجمی استرس قلب

6- سایر مشکلات رگ‌های خونی یا آسیب‌دیدگی قفسه‌ی سینه

7- مشکلات دریچه‌های قلب که به عمل جراحی نیاز داشته باشند

8- آنژیوگرافی قلب معمولا علائم شدیدی در پی ندارد، اما عوارض و خطرات آن بیشتر از روش‌های غیرتهاجمی معاینه‌ی قلب است. به‌همین دلیل معمولا این روش پس از سایر روش‌های غیرتهاجمی مانند الکتروکاردیوگرام، اکوکاردیوگرام و تست استرس انجام می‌شود.

آنژیوگرافی چگونه انجام می شود؟

آنژیوگرافی به شکل سنتی از طریق شریان کشاله ی ران انجام می گیرد که در آن یک لوله ی باریک  وارد شریان ران و از آنجا به مدخل شریان های کرونر هدایت می شود. سپس با تزریق ماده ی (حاجب رادیولوژی)  در این شرایین ، نقاط تنگ شریان شناسایی می شود. معمولآ تنگی های بیش از 50 تا 75 درصد باید تحت درمان قرار گیرند که امروزه بیشتر توسط بالون و استنت یا همان فنر در همان زمان انجام می پذیرد. می دانیم که درگذشته ی نه چندان دوری در همه ی این موارد، بیماران به سوی جراحی قلب باز هدایت می شدند.

مزایای آنژیوگرافی چیست

باید بدانید که آنژیوگرافی قلب راه  درمان نیست. بلکه راه تشخیص بیماری است. در این روش وضع عروق قلب شخص بیمار مشخص شده و پزشک  معالج می‌تواند نوع درمان را با اطمینان خاطر مشخص کند. مزایای آنژیوگرافی می‌تواند شامل کاهش هزینه وکاهش عوارض بعد از جراحی، تشخیص بهتر بیماری و کوتاه شدن دوره بستری بیمار باشد. از آنژیوگرافی نه تنها برای عروق قلب استفاده می‌شود.بلکه باید گفت که  برای بررسی عروق مغز، ریه، دستگاه گوارش و کلیه نیز کاربرد فراوانی دارد.

اقدامات بعد آنژیوگرافی

اکثر بیماران چند روز بعد از آنژیو می‌توانند به کارهای روزانه خود بپردازند. ولی بعد از انجام این  آزمایشها  باید چند روز از خود مراقبت کنند.برخی از اقدامات لازم بعد از آنژیوگرافی عبارتند از :

1-از وان حمام به مدت سه روز استفاده نکنید. بعد از ۲۴ ساعت می‌توانید ایستاده دوش بگیرید.

2-در چند روز اول از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید .

3میزان مصرف آب و مایعات را تا چند روز بعد از آزمایش مدام افزایش دهید .

این نکته را مهم است که بدانید  که کاربرد معمول آنژیو شامل بررسی مشکلات اکتسابی مثل تنگی عروق کرونر تایید ناهنجاری‌های مادرزادی قلب مثل سوراخ‌های داخل قلب یا تنگی دریچه‌ها و…می‌باشد .

این آزمایش قبل از عمل‌های جراحی قلب برای تشخیص بهتر بیماری انجام می‌شود. نکته دیگر این که در آنژیوگرافی قلب فشارهای داخل قلب، مشاهده ی عروق کرونر . حفره‌های قلبی و عروق بزرگ و… به طور مستقیم اندازه گیری خواهد شد . و اینکه اقدامات درمانی در آنژیوگرافی نیز امکان‌پذیر بوده که از جمله آنها آنژیوپلاستی به معنی ترمیم رگ است.

مراقبت های قبل از آنژیوگرافی چیست؟

قبل از انجام آنژیوگرافی، اگر از داروهای خاصی هم چون دارو های قندخون، فشارخون، چربی خون و ضدآنژین مصرف میکنید، باید به پزشک معالج خود  حتما اطلاع بدهید.

میزان مصرف مایعات چند روز قبل از انجام آزمایش باید افزایش یابد .

اگر شما  به ید یا غذا های دریایی حساسیت دارید ، یا مبتلا به دیابت یا مشکلات کلیوی هستید ، ممکنست در معرض خطر بیشتری برای واکنش و حساسیت نسبت به ید موجود در مواد رنگی آنژیوگرافی باشید ، بنابراین باید حتما این مسئله را از قبل به پزشک معالج خود  بگویید .

سابقه واکنش به مواد حاجب در گذشته ، مصرف داروی ویاگرا یا احتمال حاملگی نیز باید حتما به پزشک متخصص خود  گزارش شود .

باید بین 8 تا  12  ساعت قبل از انجام آزمایشات  چیزی نخورید . در برخی موارد از افراد خواسته میشود که شب قبل از انجام آنژیوگرافی در بیمارستان بستری شوند ، در غیر این صورت ، صبح همان روز در بیمارستان مورد معاینه قرار میگیرند .

قبل از انجام آنژیوگرافی باید رضایت‌ نامه بیمار امضا شود و لباس مخصوص پوشیده شود . معمولا مراقب بهداشتی نحوه انجام آزمایشات  و خطرات احتمالی آن ، توضیح خواهد داده شد .

بهتر است روز قبل از آنژیوگرافی ، استحمام کرده و مو های زائد کشاله ران یا بازو تمیز شود .

نتیجه آنژیوگرافی چه چیزی را نشان می‌دهد؟

1-ماهیت بیماری عروق قلبی بیمارچگونه است.
2-چه تعداد رگ قلب دچار انسداد شده و یا چه میزان از رگ دچار گرفتگی توسط پلاک چربی  شده است.
3-محل دقیق گرفتگی عروق قلب در آنژیوگرافی جانمایی می‌شود.
4-چه مقدار خون از طریق گرفتگی به ناحیه بعد از آن می‌رسد.
5-نتیجه جراحی قلب باز و عروق تازه پیوند شده چگونه است.
6-در نهایت اطلاعات فوق به متخصص قلب خوب کمک می‌کند تا راه درمان آینده بیمار  و اینکه چه میزان قلب شما در معرض خطر است را مشخص نماید.

در چه مواردی بعد از آنژیوگرافی باید با پزشک تماس بگیرید

در صورت بروز موارد زیر با پزشک  متخصص تماس بگیرید:

1-خونریزی، کوفتگی یا برآمدگی تازه در محل برش
2-افزایش درد و ناراحتی در محل برش
3-بروز علائم عفونت مانند قرمزی، تخلیه‌ی ترشحات و تب
4-تغییر دما یا رنگ بازو یا پایی که برای عمل استفاده شده است
5-ضعف یا بی‌حسی در پا یا بازویی که برش داده شده است
6-افزایش درد در قفسه‌ی سینه و تنگی نفس.
7-اگر محل واردکردن کاتتر همچنان خونریزی کرده و با فشارتان خونریزی‌اش بند نمی‌آید، به پزشک  معالج  خود مراجعه بکنید.

8-اگر محل واردکردن کاتتر کم‌کم شروع به ورم کرد، به متخصص خود حتما مراجعه بکنید.

مراقبت های بعد از آنژیوگرافی در خانه

** از ناحیه ورود کاتتر مراقبت کنید

ممکن است آنژیوگرافی از طریق شریان فمورال که در کشاله ران واقع است دقیقا در عمق ران شماانجام و یا از طریق شریان رادیال که در بازوی شما است، انجام بگیرد. وقتی بیمار به خانه می رود، روی محل ورود کاتتر پانسمان  خواهد بود. برای مراقبت از محل زخم موارد زیر را رعایت کنید.

صبح روز بعد، ممکن است پانسمان آن را باز کنید. آسان ترین راه برای انجام این کار هنگام دوش گرفتن است، پانسمان را بگیرید، آن را مرطوب کنید و بازش کنید.

بعد از باز کردن پانسمان، آن ناحیه را با چسب زخم بپوشانید. طبیعی است که ناحیه ورود کاتتر برای چند روز سیاه و کبود شود. همچنین ممکن است آن ناحیه کمی متورم و صورتی شود، و ممکن است برآمدی کوچکی در آن ناحیه ایجاد شود.

حداقل روزی یک بار محل ورود کاتتر را با آب و صابون بشویید. دستتان یا حوله را به آب صابون آغشته کنید، و به آرامی آن ناحیه را بشویید، محل ورود را نسایید.

**بجز هنگام حمام کردن، آن ناحیه را تمیز و خشک نگه دارید.
**در محل زخم از کرم ها، لوسیون ها و دیگر روغن استفاده نکنید.
**تا یک هفته بعد از فرآیند، حمام نکنید، سونا مرطوب و جکوزی نروید و در استخر یا دریاچه شنا نکنید.

مراقبت های بعد از آنژیوگرافی از طریق شریان فمورال

**در سه چهار روز ابتدایی پس از کاتتریزاسیون در هنگام اجابت مزاج زور نزنید تا از خون ریزی در محل ورود کاتتر پیشگیری کنید.
**از بلند کردن اجسام سنگین بیشتر از 5 کیلو و هل دادن یا کشیدن اجسام سنگین در 5 تا 7 روز ابتدایی پس از فرآیند خودداری کنید.
**در پنج روز ابتدایی پس از فرآیند از شرکت در فعالیت های سنگین خودداری کنید. این فعالیت ها شامل ورزش، دویدن، گلف بازی کردن، تنیس بازی کردن و بولینگ هستند.
**ممکن است در صورت نیاز بتوانید از پله ها بالا روید، اما بالا رفتن و پایین آمدنتان باید خیلی آرام تر از حالت معمول باشد.در هفته نخست بعد از فرآیند به تدریج فعالیتتان را بیشتر کنید تا به میزان فعالیت های عادی خود برسید

فعالیتهای بدنی و ورزش بعد ازآنژیوگرافی چیست

متخصصان  به بیمار خواهند گفت که چه زمانی میتوانید به فعالیت های شان بازگردند. درکل، نیاز است که در طول دو روز ابتدایی که به خانه می روید استراحت کنید. میتوانید انتظار داشته باشید که روز بعد از فرآیند احساس خستگی و ضعف داشته باشید. اطراف خانه تان قدم بزنید و سعی کنید در طول روز استراحت کنید.

رانندگی کردن بعد از آنژیوگرافی

درمورد رانندگی بعد از آنژیوگرافی موارد زیر توصیه میشود :

بعد از آنژیوگرافی باید تا 3 روز رانندگی نکنید البته بهتر است بعد از آنژیوپلاستی برنامه ریزی شده، تا یه هفته رانندگی نکنیداگر شما دچار حمله قلبی شدید، رانندگی کردن مجدد شما بستگی به آن دارد که عضلات قلبتان چقدر خوب خون را پمپ کنند. اگر پمپ کردن خون به دلیل حمله قلبی ضعیف شده باشد، تا چهار هفته نباید رانندگی کنید. اگر آسیب جدی به پمپاژ خون شما وارد نشده باشد، ممکن است بعد از آن بتوانید یک هفته بعد رانندگی کنید. پزشک متخصصتان توصیه های لازم را به شما خواهد گفت.اگر شما راننده ماشین سنگین هستید، ممکن است برای رانندگی نیاز به تایید داشته باشید

تنگی نفس بعد از آنژیوپلاستی چرا اتفاق میافتد

در برخی اوقات بیماران پس از آنژیوپلاستی قلب  دچار تنگی نفس میشوند . دلیل این اتفاق اینست که بالونهایی داخل رگهای قلب به مدت ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه باد میشود . طبیعتا پس از این اتفاق، خونرسانی به قلب کاهش مییابد . در اصل مثل اینست که یک سکته یا کمبود اکسیژن برای بیمار اتفاق بیفتد .

پس از خارج شدن بالن از قلب تا رسیدن به حالت نرمال ، اگر تنگی نفس برای بیمار طولانی شود ، باید هر چه سریع تر به پزشک  متخصص اطلاع داده شود . گاهی نیز بیماران ، دچار درد قفسه سینه بعد از آنژیوپلاستی میگردند که این امر نشان میدهد شریانهای قلب دچار گرفتگی مجدد شده است.

مقایسه  آنژیوگرافی از راه کشاله ران با آنژیوگرافی از راه دستها

** در روش آنژیوگرافی از طریق پا احتمال کبودی ، تجمع خون در زیر پوست و خونریزی بیشترخواهد بود .

** بعد از آنژیوگرافی از مسیر دست تقریبا نیاز به بستری و استراحت مطلق و طولانی در تخت نیست و نیازی به استفاده از کیسه شن جهت بند آوردن خونریزی در این روش نیست .

** امکان ترخیص بیمار 4 ساعت بعد از آنژیوگرافی از طریق شریان مچ دست مقدور است .

**در صورتی  که بیمار دارای شکستگی دست و آرنج یا انسداد عروقی در ناحیه شانه داشته باشد بهتر ست آنژیوگرافی از طریق دست صورت نگیرد .

دکتر نادر افشاری _ متخصص قلب