علائم واریس پا

وریدهای واریسی، وریدهایی بزرگ شده و درهم پیچیده در نزدیکی سطح پوست هستند واریس بیشتر در پاها و مچ پا شایع است. 

رگ های واریس هنگامی رخ می دهد که دریچه های معیوب موجب تجمع خون در بخش هایی از رگ های خونی شده و رگ ها بیش از حد بزرگ شوند. 

درمان واریس با لیزر  …

عوامل خطر ابتلا به واریس 

• بارداری
• فشارخون
• سن
• جراحی یا آسیب پ
• یائسگی
• ایستادن به مدت های طولانی
• چاقی و اضافه وزن
• ژنتیک و سابقه خانوادگی
• جنسیت

نحوه تشکیل رگ های واریسی

رگ‌ها دارای اندازه‌های مختلفی بسته به مکان و عملکرد خود هستند. بزرگترین رگ‌ها در مرکز بدن قرار دارند. این رگ‌ها، خون را از همه‌ی عروق کوچک‌تر جمع‌آوری می‌کنند و سپس آن را به قلب منتقل می‌کنند. شاخه‌های این رگ‌های بزرگ، کوچک و کوچک‌تر می‌شوند تا از مرکز بدن دور گردند. رگ‌هایی که به سطح پوست نزدیک می‌شوند، رگهای سطحی نام دارند.

رگهای عمیق‌تر و نزدیک به مرکز بدن، رگ‌های عمیق نامیده می‌شوند. رگ‌های دیگری نیز وجود دارد که رگ‌‌های سطحی را به رگهای عمیق متصل می‌کنند و رگ‌های رابط نامیده می‌شوند. رگ‌های سطحی و شاخه‌های آن‌ها نزدیک به پوست هستند و رگ‌های عمیق در عضله و بافت همبند قرار می‌گیرند. رگهای بزرگتر دارای دریچه‌ های یک طرفه  اند  تا مانع از بازگشت و هم چنین  تجمع خون در جهت گرانش زمین و ایجاد واریس شوند. 

به طور کلی، خون از وریدهای سطحی به رگ‌های عمیق می‌رود و از آنجا از طریق شبکه‌ای از وریدهای بزرگ‌تر به قلب منتقل می‌شود.این رگ‌های قابل مشاهده که با نام وریدهای واریسی شناخته می‌شوند، در پاها و ران‌ها شایع هستند، اما می‌توانند در هر قسمت از بدن ایجاد شوند.

انواع رگ های واریسی

انواع مختلفی از رگ‌های واریسی وجود دارد که معمولاً توسط دیواره‌ها و دریچه‌های ضعیف ایجاد می‌شوند. انواع واریس عبارت‌اند از:

1-واریس صافن بزرگ

در صورتیکه ورید صافن بزرگ و انشعابات اصلی آن که از مچ تا کشاله‌ ی ران  کشیده شده دچار واریس و برجسته شود، واریس ورید صافن نامیده خواهد میشوند که بیشتر در پشت و خارج ران و ساق پا ها با ظاهری ناخوشاینده دیده میشود.

2-واریس صافن کوچک

در صورتیکه ورید صافن کوچک موجود در حد فاصل زردپی آشیل و ورید عمقی زیر زانو دچار واریس و برجسته شود ، واریس صافن کوچک نام گرفته و اکثرا در پشت زانو و پشت مچ پا دیده میشود.

3-واریس متوسط

این نوع واریس که براحتی بر روی پا قابل مشاهده و تشخیص است به رنگ کبود بوده  و با ظاهری ناخوشایند بروز میکند و در صورت عدم درمان به موقع منجر به عوارض جدیتری خواهند شد.

4-واریس مشبک یا عنکبوتی

به عنوان رگه‌های نخ و یا عنکبوتی شناخته می‌شوند و خوشه‌های کوچک از رگ‌های آبی یا قرمز هستند که گاهی اوقات بر روی صورت یا پاها به خصوص ناحیه زیر زانو یا خارج ران ظاهر می‌شوند. آن‌ها بی ضرر هستند و بر خلاف وریدهای تنه برجسته نیستند و به اندازه دو الی سه میلی‌متر و به شکل شبکه تار عنکبوتی یا تور پخش می‌شوند. این نوع واریس ها  در خانم ها  نسبت به مردان شایعتر است

5-واریسی شاخه‌ای

این نوع واریس شاخه‌ای به صورت تکه‌ای و برجسته از انشعابات ورید صافن بزرگ ناشی شده و بیشتر به شکل یک تکه و با قطر و برجستگی کمتر در پشت زانو دیده می‌شود.

6-واریس شدید

واریس هایی که به موقع درمان و پیگیری نشده‌اند، برجسته و بدشکل و شدید می شوند و با ایجاد عوارضی چون زخم در پاها  و تورم شدید سلامت فرد را به شدت تهدید میکند و نیاز به اقدام درمان فوری دارند.

علل ایجاد واریس پا

رگ های خونی دارای دریچه های یک طرفه هستند که مانع برگشت خون به عقب می شود. کشیدگی دیواره رگ ها و کاهش انعطاف پذیری آن ها ممکن است باعث آسیب دیدگی و ضعیف شدن این دریچه ها شده و در عملکرد آن ها اختلال ایجاد کند به طوری که با برگشت خون در جهت مخالف، خونرسانی به سمت قلب با مشکل مواجه شده و در رگ ها انباشته می شود.

عارضه رگ های واریس معمولا در پاها رخ می دهد زیرا فاصله رگ های پا از قلب بیشتر بوده و گرانش باعث افزایش احتمال بروز واریس پا می شود. اگرچه علت کشیدگی رگها و آسیب دریچه هنوز به طور دقیق مشخص نشده اما به نظر می رسد برخی عوامل در افزایش خطر بروز واریس پا موثر می باشند، از جمله:

بارداری

در دوران بارداری حجم خون بیشتری در داخل رگ ها جریان پیدا کرده، از سوی دیگر جنین در حال رشد، فشار بیشتری به پا وارد کرده و تغییرات هورمون های استروژن و پروژسترون باعث آرام سازی رگ های خونی می شود. همه این عوامل در افزایش احتمال واریس پا در زنان باردار تاثیرگذار است. اغلب اوقات پس از بارداری، واریس پا برطرف می شود اما علائم آن ممکن است باقی بماند.

فشار خون

به طور کلی وارد شدن فشار طولانی مدت روی رگ ها به دلایل مختلف از جمله یبوست، احتباس ادراری به دلیل مشکلات پروستات و سرفه های شدید و مزمن احتمال بروز واریس پا را افزایش میدهد.این شرایط  هم چنین زمینه را برای بروز بواسیر  یا واریس مقعدی بوجود خواهد آورد.

سن

واریس در  پا ها در افراد بالای 50  سال و  در  افراد سالخوردگان بیشتر است.

نحوه تشخیص واریس پا

پزشک ابتدا به معاینه فیزیکی بیمار پرداخته و علائم رگ های واریسی را بررسی می کند. گاهی برای تشخیص دقیق نیاز به انجام تست های زیر می باشد:

سونوگرافی داپلر

در این روش از اولتراسوند (امواج فراصوت) برای بررسی جریان خون و فشار خون استفاده می شود.

اسکن دو طرفه

که مشابه روش قبل اما دقیق تر است و وجود لخته های خون در رگ های عمیق تر را بررسی می شود.

ونوگرام

با توجه به ناحیه آسیب دیده ممکن است از ونوگرام برای معاینه دقیق رگ های خونی استفاده شود، در این روش با استفاده از اشعه ایکس وریدها بررسی می شود.

این سه روش به متخصص کمک می کند تا علت دقیق تورم را مشخص کرده و مطمئن شود که درد و تورم پا ناشی از عواملی مانند لخته شدن خون یا انسداد رخ نداده باشد.

نکته : آزمایش خون، برای تشخیص واریس کاربرد ندارد.

واريس خطر لخته شدن خون و آمبولي ريه را بدنبال دارد.

 درباره واريس  که به عنوان شايع‌ترين بيماري عروقي است باید گفت 20 درصد زنان و 10درصد مردان به اين بيماري مبتلا مي‌شوند که در صورت درمان نکردن در مراحل پيشرفته، خطر لخته‌شدن و عوارض خطرناک ناشي از آن همچون آمبولي وجود دارد. افراد مبتلا به واريس بايد توجه داشته باشند که مصرف قرص‌هاي ضدبارداري، اين بيماري را تشديد کرده و خطر لخته شدن خون را به همراه دارد. 

جاد زخم‌هاي واريس، ايجاد لخته در خون و خطر آمبولي ريه که بسيارخطرناک و حتي کشنده است،  با تأکيد بر رعايت اصول پيشگيري از ابتلا به واريس، باید گفت: براي بیمارانی  که سابقه واريس در خانواده دارند و در حال حاضر نيز در محيط کار مجبور به ايستادن و يا نشستن طولاني‌مدت هستند، بطور اکيد توصيه مي‌شود که اقدامات پيشگيرانه بصورت تحرک، راه رفتن‌هاي منظم حين کار، استفاده از جوراب نوع پيشگيرانه و استاندارد، خودداري از پوشيدن لباس‌هاي تنگ در ناحيه کمر و ران‌ها، پرهيز از اضافه وزن، ورزش‌هاي هوازي منظم و سبک و خودداري از ورزش‌هاي قدرتي را در برنامه خود قرار دهند.

هایپرپیگمنتیشن چیست؟

این اتفاق زمانی رخ میدهد که خون جمع شده در رگهای واریسی به زیر پوست نشت پیدا کرده و نمی‌تواند فشار بالا را تحمل کند. از آنجا که خون بدون اکسیژن و مواد مغذی است، پوست تیره‌تر شده و تغییر رنگ می‌دهد و این می‌تواند روی سطح پوست در جایی که خون در بافت نشت پیدا کرده دیده شود. تورم نیز به وجود خواهد آمد.

لیپودرمواسکلروزیس چیست؟

این یک بیماری است که پس از هایپرپیگمنتیشن به وجود می‌آید. خونی که در بافت نشت پیدا می‌کند باعث تغییررنگ و تیره شده و ملتهب شدن پوست می‌شود. اگر این عارضه تحت درمان قرار نگیرد، بافت سخت و خشک می‌شود. بافت سخت شده به لیپودرمواسکلروزیس معروف است.

انواع واریس در کودکان

– رگهای واریسی سافنوس بیشتر

رگها در پایین تنه شما شامل رگهای عمیق و رگهای سطحی هستند و اکثر جریان خون در پاها یتان از طریق رگهای عمیق به قلب بر میگردند. رگ واریسی در بین ورید های سطحی ایجاد میشود که حدود 10 درصد جریان خون در پاها را پوشش میدهد. در میان رگهای سطحی در پاها، رگی که معمولا بیشتر رگهای واریسی را تشکیل میدهد، رگهای سافنوس بزرگتر هستند. رگ سافنوس بزرگ، ورید سطحی است که از داخل مچ پا بالا میرود و به رگ فمورال در ناحیه کشاله ران متصل است.

رگ واریسی که بر روی کانال اصلی و شاخه‌ های اصلی ورید سافنوس بزرگتر تشکیل شده، رگهای واریسی سافنوس غالب هستند. ناحیه شروع ورید واریسی پائین پا ها، داخل ران ها، خارج از اندامهای پایینی و پشت ران میباشد.

– رگهای واریسی سافنوس کمتر

ورید واریسی سافنوس کمتر در اغلب موارد در کنار ورید واریسی سافنوس بزرگتر مشاهده میشود. ورید سافنوس کمتر از خارج از تاندون آشیل شروع میشود و به رگ عمقی در پشت زانو متصل است. ناحیه بروز ورید واریسی سافنوس کمتر در پشت مچ پا یا زانو قرار دارد.

– رگهای واریسی شاخه‌ای

این رگ، ورید بزرگ شده‌ ای است که از رگهای اصلی سافنوس منشعب میشود. عمدتا زیر زانو و گاهی اوقات به صورت مجزا دیده میشود. ویژگی آن کمی باریکتر بودن نسبت به ورید واریسی سافنوس میباشد.

– رگهای واریسی نوع شبکه‌ای و تار مانند

ورید واریسی نوع شبکه‌ ای رگهای زیر پوستی نازک و متورمی است که قطر آن حدود 2-3 میلیمتر است و مانند یک مش گسترش مییابد. رگ واریسی نوع تار مانند، رگهای مویرگی متسع شده هستند که نازکتر از نوع شبکه‌ ای و دارای ابعاد کمتر از 1 میلیمتر قطر میباشند و درست در زیر پوست قرار دارند.

عوامل خطر برای کودکان

بر خلاف باور عمومی، مشکلات وریدی تنها در افراد مسن اتفاق نمی افتد بلکه  این عارضه  بطور کلی به عنوان یک اختلال ارثی در نظر گرفته میشود که میتواند هم بر کودکان و نوجوانان پسر و دختر و هم افراد بالغ جوان تاثیر بگذارد. اما از آنجا که خانواده ها  معمولا انتظار ندارند که کودکان دچار واریس شوند ، امکان دارد  این وضعیت سالها بدون تشخیص باقی بماند ، در حالیکه به طور مداوم در طول زمان بدتر خواهد شد.

برخی از دلایل واریس در کودکان عبارتند از:

**علاوه بر سابقه خانوادگی بیماری وریدی ، وزن بیش از حد در هر سنی در افراد میتواند خطر ابتلا به مشکلات وریدی را بسیار افزایش دهد.

**در بعضی از کودکان، واریس به سایر بیماریهای عروقی دژنراتیو مرتبط است که باعث اختلالات رگهای خونی میشوند. یکی از این اختلالات مادرزادی سندرم کلیپل ترنونه است، بیماری که میتواند رگهای وریدی، شریانی و لنفاوی را تحت تاثیر قرار دهد. ناهنجاریهای وریدی تنها بخشی از نقایصی است که اغلب با سندرم کلیپل ترنونه همراه هستند.

عوارض واریس پا چیست؟

دراغلب اشخاصی که مبتلا به رگ های واریسی هیچ عارضه ای دیده نمیشود. در موارد کمی نیز عوارض ایجاد میشود. عوارض ناشی از فشار بالای موجود در ورید های واریسی است که باعث ایجاد تغییراتی در عروق خونی کوچک نزدیک به پوست میگردد. معمولا بروز عوارض چند سال پس از ظاهر شدن واریس ایجاد میگردد. با این حال نمیتوان پیش بینی کرد که چه کسانی دچار عوارض میشوند. اندازه ورید های قابل مشاهده هیچ ارتباطی با بروز عوارض نیز ندارد.

عوارض احتمالی عبارتند از:

** التهاب ورید (ترومبوفلبیت)

**تورم کف و قسمت تحتانی پا

**تغییرات پوستی در طول رگ های برجسته

تغییرات احتمالی پوست عبارتند از:

**بی رنگ شدن پوست

** اگزما

** زخمهای پوستی

**سفت و سخت شدن لایه چربی زیر پوست که باعث کلفت شدن پوست در بعضی نواحی و قرمزی پوست میگردد.

**خونریزی رگ های واریسی که  به ندرت اتفاق میافتد.

کمک های اولیه در خون ریزی رگ های واریسی

هرچند این مساله به ندرت در بیماران اتفاق می افتد، اما اگر ورید واریسی دچار خون ریزی شد، شما باید به سرعت خون ریزی را با انجام اقدامات زیر کنترل کنید:

بالا بردن پا ها

صاف روی زمین دراز کشیده و پاها را بالا ببرید، به طوری که کاملا بالاتر از سایر نواحی بدن باشد. مثلا پاها را روی یک صندلی و یا چند متکا بگذارید و یا از شخصی دیگری بخواهید که پایتان  را بالا نگه دارد.

فشار

یک قطعه پارچه تمیز و یا پانسمان روی ناحیه خون ریزی قرار دهید و فشار ثابتی حداقل به مدت ده دقیقه روی آن وارد کنید. بعد از آن در صورت شدیدتر شدن خون ریزی و یا عدم توقف آن، حتما با اورژانس تماس بگیرید و  با پزشک معالجتان در مورد نیاز به درمان برای جلوگیری از بروز مجدد چنین مشکلی حتما  مشورت کنید.

چه موقع برای درمان واریس به پزشک مراجعه کنیم؟

**اگر رگ های واریسی شما دچار خونریزی، درد یا ورم ناگهانی شد.

**اگر متوجه یک برآمدگی در سیاهرگ واریسی و یا نزدیک آنها شدید.

نباید برای از بین بردن رگ های واریسی از درمان با دست، مثل ماساژ یا لرزاندن پا استفاده کرد. این کار بسیار خطرناک است و باعث ایجاد آمبولی یا همان لخته خون متحرک در رگ ها میشود که میتواند حرکت کند و با قرار گیری در رگهای قلب باعث سکته قلبی گردد و یا در رگهای مغز باعث سکته مغزی شود و یا در رگ های ریه، باعث انفارکتوس ریوی شود که همه این ها کشنده هستند.

مراقب درمان های گران قیمت و غیر متعارف باشید. در حالی که بیشتر این نوع درمان ها ضرری ندارند، ولی معمولا در درمان بیماری هم موثر نیستند. در این مورد می توان به داروهای گیاهی اشاره کرد. برخی از این مکمل های گیاهی واقعا از بروز مشکل جلوگیری و یا آن را درمان می کنند، ولی تبلیغات و ادعاهای بسیاری از شرکت های تولیدکننده آنها بی پایه و اساس است. لذا همیشه قبل از استفاده از هر نوع دا روی گیاهی و یا گیاه دارویی با پزشک مشورت کنید.

**پزشک نمی تواند ادعای این شرکت ها را تایید و یا رد کند، ولی می تواند عوارض مضر برخی از این گیاهان دارویی را به شما بگوید.

دکتر نادر افشاری متخصص قلب و عروق در تهران