آنژیوگرافی قلب یک شیوه درمانی، تشخیصی جهت بیماری‌های قلبی و عروقی است. این روش هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان قابل انجام است و می‌توانیم بگوییم از بدو تولد تا سنین سالمندی برای تشخیص و در بعضی مواقع درمان بیماری‌های قلبی مورد استفاده میگیرد. در ادامه، مراحل آنژیوگرافی قلب کودکان و مراقبت های لازم را شرح داده ایم.
مراحل آنژیوگرافی قلب در کودکان
همان طور که اشاره شد آنژیوگرافی یک روش کم تهاجم برای تشخیص انواع بیماری‌های ساختمان قلب و عروق با اشعه ایکس است. با استفاده از این روش، یک لوله نازک انعطاف پذیر به نام کاتتر از طریق یکی از رگ‌های بدن (کشاله ران، بازو و یا گردن) وارد عروق قلبی کودک می‌شود.
در این زمان ماده حاجب از طریق لوله کاتتر وارد عروق و حفره‌های قلبی شده تا با افزایش کنتراست، تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام شود و به نوعی پزشک شروع به بررسی مشکلات و تعیین دقیق پارامتر‌ها و اندازه‌های نواقص در عروق و ساختمان قلب کند.
در بعضی مواقع، پزشک ممکن است، مداخلات درمانی در حین آنژیوگرافی قلب انجام دهد. به عنوان مثال از کاتتر و مایع حاجب جهت باز کردن عروق بسته و باریک و قرار دادن استنت استفاده کند یا برخی نواقص جزئی مادرزادی را رفع نماید.
تفاوت آنژیوگرافی اطفال و بزرگسالان
آنژیوگرافی قلب کودکان اغلب جهت بررسی ناهنجاری‌ها و به نوعی بیماری‌های مادرزادی قلب کودک کاربرد دارد. در این روش ساختمان قلب کودکان که شامل عروق بزرگ و کوچک و حفره‌های دهلیزی و بطنی و دریچه‌ها است، مورد بررسی قرار می‌گیرند.
این در حالی است که در آنژیوگرافی بزرگسالان علاوه بر اینکه ممکن است ساختمان قلب بررسی و از نظر برخی مشکلات رصد شود، بیشتر عروق کرونری قلب با توجه و تمرکز بالا‌تری مورد بررسی قرار می‌گیرند. همان طور که می‌دانید اغلب بیماری‌های قلبی در بزرگسالان مربوط به عروق کرونری است. با استفاده از آنژیوگرافی این نوع عروق قلبی، بررسی و حتی برخی مداخلات درمانی برای رفع مشکلات کرونر‌ها صورت میگیرد.
انواع آنژیوگرافی اطفال
در مجموع آنژیوگرافی قلب در کودکان به دو منظور (تشخیص و درمان) انجام می‌شود.
1_ آنژیوگرافی قلب کودکان؛ تشخیصی
آنژیوگرافی تشخیصی جهت تایید دقیق‌تر و یا به نوعی تشخیص کامل‌تر یک نوع بیماری قلبی در کودکان انجام می‌شود. از آنجا که با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های تشخیصی دقیق‌تر و بی تهاجم‌تر و در عین‌حال با هزینه کمتر بسیاری در علم پزشکی وجود دارد، به کار گیری آنژیوگرافی جهت تشخیص بیماری‌های قلبی کودکان در مواقع بسیار کم و نادر خواهد بود. به طور کلی آنژیوگرافی قلب کودکان از نوع تشخیصی با صلاح‌دید پزشک و در مواقع حاد و اضطراری انجام می‌شود.
2_ آنژیوگرافی قلب کودکان؛ درمانی
عمده کاربرد آنژیوگرافی قلب کودکان، جهت مقاصد درمانی انجام میگیرد. در بیشتر مواقع، پروسیجر‌های درمانی در آنژیوگرافی قلب اطفال توسط متخصصان اینترونشنیست اجرا می‌شود. البته باید گفت متخصصان قلب و عروق کودکان هم صلاحیت انجام آنژیوگرافی تشخیصی را دارند.
در مجموع زمانی که تشخیص نوع خاصی از بیماری‌های مادرزادی قلب داده می‌شود؛ متناسب با نوع بیماری، علائم و سن کودک، پزشک طرح درمانی مناسبی را پیشنهاد و با استفاده از آنژیوگرافی درمانی، آن را اجرا می‌کند.
- تنگی دریچه آئورت
- تنگی دریچه ریوی
- ناهنجاری‌های مربوط به سوراخ‌های بین بطنی (vsd)
- ناهنجاری‌های مربوط به سوراخ‌های بین دهلیزی (asd)
- اشتراک تنه شریانی
- مشکلات حاد و پیچیده مادرزادی قلب مانند آترزی دریچه سه لتی
پاسخ به سوالات پر تکرار پیرامون آنژیوگرافی در ویدئو زیر:
آنژیوگرافی قلب کودکان به چه منظور انجام می شود؟
به طور کلی، مشکلات و بیماری‌های قلبی کودکان از نوع مادرزادی است. روش‌های متنوعی برای تشخیص و گاهاً درمان این نوع ناهنجاری‌های قلبی وجود دارد که از جمله آن‌ها اکوکاردیوگرافی / سی تی اسکن است. اما برای تشخیص دقیق‌تر از روش دیگری به نام آنژیوگرافی یا کاتتر استفاده می‌شود.
در این روش به کار گیری اشعه ایکس دید واضح تر را برای پزشک جهت تشخیص دقیق اندازه و پارامتر‌های ناهنجاری در قلب می‌دهد. پس می‌توانیم بگوییم آنژیوگرافی قلب کودکان جهت بررسی اختلالات و ناهنجاری قلبی مادرزدای کودکان که می‌تواند شامل موارد زیر باشد، کاربرد دارد:
عوارض آنژیوگرافی قلب اطفال
آنژیوگرافی قلب هم مانند سایر درمان‌های پزشکی می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد که بدون شک بروز برخی از آن‌ها اجتناب ناپذیر است. در هر حال بیشتر عوارض آنژیوگرافی کودکان مقطعی و گذرا هستند که به عنوان مثال در اثر دارو‌های بیهوشی با بی قراری و تهوع و… همراه می‌شوند اما احتمال ایجاد عوارض حاد زیر هم وجود دارد که می‌توانند بسیار نادر باشند:
- خونریزی از محل رگ‌گیری که در صورت کنترل مشکلی نگران‌کننده‌ای ایجاد نمی‌کند.
- صدمات عروقی (به خصوص در نوزادان به دلیل کوچکی عروق قلب)
- اختلالات ریتم قلب.
- در موارد بسیار نادر صدمات به دریچه و حفره‌ها و تجمع خون در قلب .
آنژیوگرافی قلب برای کودکان خطر‌آفرین است؟
برای کودکانی کم سن و کم وزن که اغلب از عروق قلبی بسیار ظریف و کوچکی برخوردارند، انجام آنژیوگرافی قلب نیاز به دقت و حساسیت بالایی خواهد داشت. از طرفی برخی از کودکان دچار مشکلات و بیماری‌های قلبی بسیار پیچیده‌ای هستند که بدون شک پروسه آنژیوگرافی قلب را دشوار‌تر و حساس‌تر می‌کند.
آنژیوگرافی قلب کودکان با اینکه جزء روش‌های درمانی، تشخیصی تهاجمی و یا کم‌تهاجم است، در هر حال انجام به موقع، دقیق و صحیح آن توسط پزشک متبحر، با تجربه و دارای دانش کافی اغلب بی خطر خواهد بود.
آنژیوگرافی قلب کودکان یک روش کم‌تهاجم برای تشخیص و درمان بیماری‌های مادرزدادی، قلبی کودکان است. در دهه‌های اخیر درمان با آنژیوگرافی جایگزین مناسب برای جراحی‌های بازِ قلب شده و علاوه بر تشخیص، درمان بیشتر بیماری‌های قلب کودکان با روش آنژیوگرافی قابل انجام است.
به عنوان نکته پایانی باید یادآور شد، آنژیوگرافی قلب کودکان اگر جهت مقاصد درمانی انجام بگیرد، پزشک باید مهارت و دانش کافی در این زمینه داشته باشد. نکته پایانی دیگر اینکه درصورتی که امکان درمان یک نوع بیماری خاص قلبی مادرزدادی در کودک با آنژیوگرافی وجود دارد، درمان به روش جراحی باز به دلیل خطرت و عوارض بسیار به هیچ عنوان توصیه نخواهد شد.
دکتر نادر افشاری متخصص قلب و عروق در اکباتان