فشار خون بالا در بارداری، لزوماً شرایط خطرناکی نیست، اما نیاز به مراقبت های ویژه دارد. فشار خون بالا که اصطلاحاً پُرفشاری خون نامیده می شود، به معنای بالا بودن مقدار نیرویی ست که خون به دیواره ی شریان ها وارد می کند. به دلیل حساسیت بالای تغذیه در دوران بارداری مهم است که بدانیم، برای کاهش فشار خون در بارداری چه بخوریم؟
با اینکه هرکسی ممکن است به فشار خون بالا دچار شود، اما زنان باردار بیشتر در معرض آن هستند. مطابق با مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، تعداد زیادی از زنان باردار از فشار خون بالا رنج می برند. در حقیقت، 6 تا 8 درصد زنان باردار به فشار خون بالا دچار می شوند.
انواع فشار خون در بارداری
زنان در دوران بارداری ممکن است به انواع مختلفی از فشار خون بالا دچار شوند که عبارتند از:
- فشار خون بارداری که بعد از هفته بیستم بارداری رخ می دهد.
- فشار خون بالای مزمن که قبل از بارداری موجود می باشد یا قبل از هفته بیستم بارداری رخ می دهد.
- فشاری خون بالای مزمن همراه با مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) که در زنان مبتلا به فشار خون بالای مزمن قبل از بارداری رخ می دهد.
عوارض فشار خون بالا در بارداری
مسمومیت بارداری، یکی از عوارض بارداری است که مشخصه ی آن فشار خون بالا و آسیب به اندام های داخلی می باشد. فشار خون بالا در دوران بارداری فشار زیادی به قلب و کلیه ها وارد می کند و در نتیجه، احتمال بیماری قلبی، بیماری کلیوی و خطر سکته ی مغزی را افزایش می دهد. علاوه بر این، عوارض دیگر آن شامل محدودیت رشد کُشنده، زایمان پیش از موعد، جدا شدن جفت و زایمان سزارین می شوند.
زمانی که افراد در دوران بارداری دچار فشار خون بالا می شوند، بررسی منظم فشار خون در طول بارداری اهمیت ویژه ای پیدا می کند. کنترل و درمان فشار خون می تواند به شما کمک کند دوران بارداری و نوزاد سالمی داشته باشید. علاوه براین، برای بررسی رشد جنین در رحم، آزمایشات سونوگرافی باید به طور مرتب انجام شوند.
برای کاهش فشار خون در بارداری چه بخوریم؟
در ادامه به راهکارهایی برای پایین آوردن فشار خون بالا در بارداری اشاره می شود:
1.از مصرف غذاهای شور و با سدیم بالا خودداری کنید.
- به طور کلی، زمانی که افراد مبتلا به فشار خون بالا مصرف نمک را کاهش می دهند، فشار خون آنها افت پیدا می کند. این کار از بالا رفتن فشار خون جلوگیری می کند.
- شما در دوران بارداری باید مصرف نمک خود را کاهش دهید تا فشار خون خود را تحت کنترل قرار دهید.
- به هنگام غذا پختن نمک زیادی به غذا اضافه نکنید. برای مزه دار کردن غذای خود، به جای اضافه کردن نمک از ادویه های مختلف استفاده کنید.
- از مصرف غذاهای فراوری شده، فست فود و نوشیدنی های ورزشی خودداری کنید، زیرا حتی اگر مزه ی نمک نداشته باشند، سدیم بسیار بالایی دارند.
- از مصرف غذاهای کنسروی خودداری کنید، زیرا اغلب اوقات حاوی سدیم بالایی هستند.
2.تنفس کنترل شده را امتحان کنید.
تنفس عمیق، یک تکنیک ریلکسیشن معروف است که به پایین آوردن استرس و تثبیت فشار خون شما کمک می کند. علاوه بر این، زمانی که نفس عمیق می کشید، خون اکسیژن دار وارد تمام سلول های بدن می شود. این کار باعث تولید انرژی می شود و باعث می شود احساس خوبی پیدا کنید.
- به راحتی روی کمر خود دراز بکشید. دستان خود را روی قفسه سینه و زیر دنده های خود قرار دهید.
- به آرامی از طریق بینی عمل دَم را انجام دهید. سپس در حالیکه عضلات خود را سفت نگه داشته اید، از طریق دهان نفس خود را خارج کنید (بازدم).
- این کار را 10 بار تکرار کنید و تنفس خود را منظم و آهسته نگه دارید.
- به مدت 10 دقیقه، 2 تا 3 بار در روز تنفس عمیق را تمرین کنید تا فشار خون خود را کنترل کرده و قلب خود را سالم نگه دارید.
3. از پیاده روی و تحرک لذت ببرید.
- در دوران بارداری، زنان بی تحرک نسبت به زنانی که ورزش می کنند، بیشتر در معرض فشار خون بالا هستند. پیاده روی یکی از بهترین تمرینات قلبی عروقی برای زنان باردار است.
- زنان بارداری که فشار خون بالا دارند می توانند با 30 تا 45 دقیقه پیاده روی در روز، فشار خون خود را پایین بیاورند. پیاده روی، یک فعالیت ایمن در طول نه ماه بارداری است.
- سعی کنید حداقل به مدت 20 دقیقه در روز یا در بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.
- اگر در اوایل بارداری هستید، پیاده روی یا شنا را امتحان کنید.
- قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید و مطمئن شوید انجام برخی از فعالیت های خاص برای شما مشکلی ایجاد نمی کند.
4. غذاهای غنی از پتاسیم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- غذاهای غنی از پتاسیم را در رژیم غذایی کنترل فشار خون خود جای دهید. غذاهایی که باید بخورید شامل سیب زمینی شیرین، گوجه، لوبیا قرمز، آب پرتقال، موز، نخود فرنگی، سیب زمینی، میوه خشک، خربزه و طالبی می شوند.
- پتاسیم، یک ماده معدنی مهم در دوران بارداری است. این ماده ی غذایی به حفظ تعادل مایعات و الکترولیت ها در بدن کمک می کند. این ماده همچنین به انتقال تکانه های عصبی، انقباض عضلات و آزادسازی انرژی از کربوهیدرات ها، چربی و پروتئین کمک می کند.
- تعادل سطوح پتاسیم بدن خود را حفظ کنید (حدود 2000 تا 4000 میلی گرم در روز).
5. موسیقی گوش دهید.
- 2 یا 3 بار در روز به مدت حداقل 30 دقیقه، به نوع مناسبی از موسیقی گوش دهید. این کار می تواند به پایین آوردن فشار خون کمک کند. موسیقی می تواند در مقابله با استرس و اضطراب به شما کمک کند. زیرا این مشکلات در دوران بارداری می توانند شرایط شما را پیچیده تر کنند. استرس همچنین برای سلامتی جنین اصلاً خوب نیست.
- موسیقی ملایم، بدون شعر یا ریتم بلند می تواند به آرامش افراد حتی در دوران های پر استرس کمک کند.
- گوش دادن به یک موسیقی آرام و ملایم در دوران بارداری می تواند یک پیوند قوی بین شما و جنینتان ایجاد کند. همچنین، این کار می تواند رشد مغز جنین را افزایش دهد و الگوی خواب نوزاد تازه متولد شده را بهبود بخشد.
6.وزن خود را کنترل کنید.
- اضافه وزن، یک عامل خطر برای پرفشاری خون است. از این رو، شما باید وزن بارداری خود را در یک محدوده ی سالم نگه دارید. رعایت رژیم غذایی و ورزش مناسب، روش هایی برای کنترل اضافه وزن در دوران بارداری هستند.
- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، مربوط به فشار خون بالا و اضافه وزن در دوران بارداری می باشد، بنابراین بهتر است از اضافه وزن بیش از حد و سریع جلوگیری کنید.
- پره اکلامپسی می تواند منجر به مشکلات کلیه و کبد برای مادر و عوارضی برای جنین شود.
- اضافه وزن داشتن همچنین می تواند احتمال خطر مشکلات دیگر را در دوران بارداری مانند کمر درد، خستگی، گرفتگی پا، هموروئید، دیابت گوارشی، معده درد و درد مفاصل را افزایش دهد.
- از طریق یک رژیم غذایی سالم و یک برنامه ورزشی منظم، شما می توانید به وزن سالمی دست پیدا کنید. در مورد محدوده وزن مناسب با پزشک خود صحبت کنید و دستورالعمل های او را دنبال کنید.
مراقبت های پزشکی دوران بارداری را به صورت منظم دنبال کنید. اگر به تشخیص پزشک به داروی خاصی برای کنترل فشار خون نیاز دارید، آن را حتماً مصرف کنید. کسانی که بیشتر در معرض خطر مسمومیت بارداری هستند، ممکن است نیاز به مصرف آسپیرین با دوز پایین داشته باشند تا از بالا رفتن فشار خون پیشگیری کنند. این دارو را فقط باید به توصیه پزشک مصرف کنید.
بدون مشورت با پزشک خود، مصرف هیچ دارویی را متوقف نکنید.
سیگارکشیدن و مصرف نوشیدنی های الکلی، فشار زیادی به قلب و سیستم قلبی عروقی وارد می کند. این کار برای سلامت جنین شما بسیار خطرناک است. در دوران بارداری از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید. همچنین از مصرف کافئین پرهیز کنید، زیرا کافئین می تواند خونرسانی به جفت را کاهش دهد و خطر سقط جنین را در پی داشته باشد.
دکتر نادر افشاری، متخصص قلب و عروق در تهران