بالا بودن ضربان قلب یعنی ضربان قلب بالای 100 تپش در هر دقیقه، این اتفاق در حالت سکون می تواند نشانه مشکلات قلبی و تنفسی باشد. در این مقاله به خطرات ضربان بالای قلب در زنان و مردان می پردازیم.
بالا بودن ضربان قلب
کمتر فردی وجود دارد كه تا به حال تپش قلب را تجربه نکرده باشد. این احساس بیشتر هنگام استرس و اضطراب، قبل از امتحان‌ها و ملاقات‌های مهم و هنگام بی خوابی های شبانه ایجاد می شود و در خانمها شايع تر است.
عدم درمان تپش قلب یا تاکی کاردی می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد. ضربان قلب بالا معمولا با نشانه هایی مانند تنگی نفس و احساس سنگینی در قفسه سینه همراه است.
صحبت های دکتر افشاری در رابطه با نامنظم بودن ضربان قلب
علت ضربان قلب بالا
ضربان شدید قلب می تواند مادرزادی باشد و یا در نتیجه یک بیماری قلبی قدیمی در طول سال های متمادی به وجود آمده باشد. برای مثال، ممکن است یک نوزاد با یک مشکل قلبی مثل دریچه قلب معیوب متولد شود این بیماری روی عملکرد قلب برای پاسخ به سیگنالهای الکتریکی تاثیر منفی می گذارد.اما امکان دارد یک نفر با قلب سالم متولد شده باشد و در طول زندگی در اثر، حمله قلبی و یا بیماری های قلبی دیگر دچار آسیب قلبی شود.
آیا تپش قلب بالای 100 خطرناک است؟
هر چند این مشکل ممکن است ناخوشایند باشد، اما معمولا بی خطر است. در موارد نادر تپش قلب ممکن است یکی از علائم مشکل های جدی قلبی مانند تپش نامنظم قلب باشد که نیازمند درمان اند.
ضربان قلب بالای 130 و 150
اگر ضربان قلب نزدیکتر به 150 ضربه در دقیقه یا بیشتر باشد، وضعیتی است که به عنوان تاکی کاردی فوق بطنی (SVT) شناخته می شود. در SVT، سیستم الکتریکی که ضربان قلب را کنترل می کند، ناکارآمد می شود. این شرایط به طور کلی نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
علت تپش قلب در زنان
وجود اختلال در ضربان قلب و یا علت تپش قلب در زنان بیش تر وقتها دلایل هورمونی دارد. زنان جوان بیشتر حین عادت ماهانه يا کم‌خونی دچار تاکی کاردی میشوند و زنان مسن تر در زمان یائسگی دچار این عارضه می گردند:
- واکنش های احساسی قوی، مانند استرس، اضطراب یا حملات پانیک
- افسردگی
- تمرین های ورزشی دشوار
- مصرف محرک ها، از جمله کافئین، نیکوتین، کوکائین، آمفتامین ها و داروهای حاوی سودوافدرین
- تب
- تغییرات هورمونی مرتبط با قاعدگی، بارداری یا یائسگی
- مشکلات هورمون تیروئید
بین زنان و مردان در ابتلا به بیماری آریتمی قلبی تفاوت کلی نمی توان قائل شد. براساس آمار می‌توان گفت خانم ها نسبت به اقایان هنگام آرامش، ضربان قلب‌شان بالاتر است. زنان کم تر دچار بیماری تنگی عروق قلب میشوند اما فاکتورهای بوجود آورنده اختلالات ضربان قلب درآنان موثرتر است.
کندی ریتم قلب زیر، 60 ضربه در دقیقه ((برادی کاردی)) و ضربان قلب بالای 100 در دقیقه ((تاکی کاردی)) نام دارد. منشا آریتمی میتواند در دهلیز ها یا بطن های قلب باشد.
آیا تپش قلب باعث مرگ میشود؟
پاسخ این سوال بطور کلی منفی است. در اغلب موارد, تپش قلب, ناشی از موارد بیخطری است که موجب بالا رفتن ضربان قلب میشوند یا پمپاژ قلبی قوی تری را ایجاد میکنند. گرچه در همه این موارد فرد مبتلا، ممکن است ناراحتی شدیدی را تجربه کند یا دچار هراس از مرگ شود، اما در واقع هیچ خطری متوجه وی نمیباشد.
در اکثر مواردی که تپش قلب ناشی از آریتمی های جدی تر مانند تاکی کاردی یا فیبریلاسیون دهلیزی باشد، فرد مبتلا گرچه ممکن است علائمی مانند درد قفسه سینه, تنگی نفس یا احساس گیجی را تجربه کند, اما معمولا دچار عوارض جدی تر نخواهد شد. علائم ایجاد شده, اگر شدید باشند، معمولا فرصت کافی برای مراجعه به مراکز درمانی را به فرد مبتلا میدهند. بخصوص با وجود پیشرفتهای جدید در علم پزشکی، اکثر این افراد بموقع تحت شناسایی و درمان قرار میگیرند.
در موارد نادر، آریتمی هایی که بلافاصله پس از سکته های قلبی رخ میدهند در صورت عدم درمان بموقع (و حتی با وجود درمان) میتوانند منجر به مرگ شوند. در این موارد معمولا علائم دیگری مانند درد شدید، احساس خفگی ناشی از تنگی نفس شدید و حتی از دست رفتن سطح هوشیاری غالب بوده و تپش قلب، شکایت شایعی در این موارد نمیباشد.
بیماری هایی که باعث بالا رفتن ضربان قلب میشوند؟
فشار خون بالا، پرکاری تیروئید و عدم تعادل الکترولیتی نیز امکان دارد منجر به افزایش تپش قلب انسان شوند. مصرف برخی دارو های خاص نیز ممکن است باعث بالا رفتن ضربان قلب شود که در این صورت حتما باید به پزشک معالج تجویز کننده اطلاع داده شود.
- عفونت ریوی مثل سینه پهلو یا ذات الریه
- عفونت خونی که می تواند منجر به تب شود
- کم خونی
- پایین بودن فشار خون
- کم آبی بدن
- مصرف الکل یا مواد کافئین دار مثل قهوه
- دارو ها ی ضد اشتها
- اختلالات غده تیروئید
- اختلالات قلبی مثل بی نظمی ضربان قلب
انواع مختلف ضربان قلب بالا
فلوتر دهلیزی:
دهلیز قلب، با سرعت بسیار و مرتب، می تپد. این ضربان سریع باعث به انقباضات ضعیف آتریا می شود.
ضربان سریع فوق بطنی
تند تپشی ضربان قلب غیر عادیست که از جایی بالاتر از بطن ها سر چشمه می گیرد. این امر ناشی از مدارات غیر عادی در قلب می باشد که معمولا در هنگام تولد وجود دارد و یک حلقه از سیگنال های همپوشانی کننده ایجاد می کند.
اپیزودهای تند تپشی (بازه های زمانی که دچار تپش قلی سریع می شوید) امکان دارد کوتاه و تنها چند ثانیه بدون ایجاد آسیب باشد. اما حادثه هایی که بیش از چند ثانیه طول می کشد، میتواند به یک وضعیت اورژانسی پزشکی تبدیل شود و به معاینه و درمان توسط متخصص قلب و عروق نیاز دارد.
3-فیبریلاسیون دهلیزی
فیبریلاسیون دهلیزی در زمانی رخ میدهد که ضربانهای الکتریکی نامنظم باعث میشوند که بطن ها به جای تزریق خون لازم به بدن منقبض شوند. این میتواند مهلک باشد اگر قلب به یک ریتم عادی در عرض چند دقیقه، با (شوک الکتریکی) به قلب احیا نشود.
فیبریلاسیون دهلیزی امکان دارد در طول یا پس از حمله قلبی رخ دهد. بیشتر کسانیکه که فیبریلاسیون دهلیزی، را تجربه میکنند، بیماری قلبی اساسی دارند و یا ضربه روحی جدی را تجربه کرده اند.
ضربان قلب بالا و خطرات آن
هر شرایطی که فشار قلب و یا آسیب به بافت قلب وارد کند می تواند ریسک تا کی کاردی را افزایش دهد. تغییرات در سبک زندگی یا درمان پزشکی ممکن است ریسک مرتبط با عوامل زیر را کاهش دهد :
- بیماری های قلبی
- فشار خون بالا
- گرفتگی تنفس
- تیروئید بالا یا پایین
- سیگار کشیدن
- دیابت
- مصرف زیاد الکل
- استفاده زیاد از کافئین
- استرس یا اضطراب روانی
- کم خونی
رابطه بارداری و بالا بودن ضربان قلب
ضربان قلب مادران باردار، به طور طبیعی حدود 20 % افزایش پیدا میکند. اکثر آریتمیهای زمان بارداری بی‌خطر هستند اما حتما باید توسط متخصص بررسی شوند و در صورت نیاز درمان شوند تا خطری برای مادر و جنین پیش نیاید.
ضربان قلب بالا در کودکان
خردسالان نیز امکان دارد مبتلا به تپش قلب شوند. از هر صد کودک، ده نفر دچار آریتمی قلبی اند که البته بیش تر این آریتمیها بی خطر بوده و با گذشت زمان رفع میشوند . با این حال یک نفر از هر صد کودک دچار بیماری مزمن آریتمی قلبی است که دلیل آن میتواند بیماریهای مادرزاد قلبی، ژنتیک و… باشد و باید درمان شود.
شروع و قطع ناگهانی تپش قلب در کودکان مدرسه‌ای و جوانان لزوما خطر آفرین نیست اما باید مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد به‌خصوص اگر همراه با سرگیجه، کم‌توانی ناگهانی و حالت تهوع باشد. باید بدانید که تمام آریتمیهای قلبی خطرناک نیستند و باعث جلوگیری از فعالیت‌های ورزشی نمی شوند. اما مبتلایان به تپش قلب باید حتما در مورد ورزش، نوع و شدت آن با متخصص قلب و عروق مشورت کنند.
دیگر عوامل خطر بالا بودن ضربان قلب
عوامل دیگری که ممکن است ریسک تاکی کاردی را افزایش دهند عبارتند از:
1-افزایش سن:
فرسودگی وابسته به پیری باعث میشود احتمال بیشتری نسبت به ابتلا تاکی کاردی داشته باشید .
2-خانواده:
اگر سابقه خانوادگی تا کی کاردی یا اختلالات ضربان قلب، داشته باشید امکان دارد خطر تا کی کاردی را افزایش دهید .
3-مشکلات پیش زمینه ای قلبی:
مشکلات تاکی کاردی، بسته به عواملی از قبیل نوع تاکی کاردی، ضربان و مدت ضربان قلب تند و وجود دیگر شرایط قلبی متفاوت است. مشکلات احتمالی عبارتند از :
- لخته های خونی که می توانند باعث سکته یا حمله قلبی شوند
- ناتوا نی قلب برای پمپاژ کردن خون کافی (نارسایی قلبی)
- غش و بیهوش شدن مکرر
- مرگ ناگهانی، معمولا فقط با فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکی کاردی دهلیزی مرتبط است.
تپش قلب و کرونا
روش تشخیص ضربان قلب بالا
برای تشخیص وضعیت فرد و مشخص کردن نوع خاص ضربان قلب بالا مثل تاکی کاردی، پزشک متخصص علائم را ارزیابی خواهد کرد، و معاینه فیزیکی کامل انجام میدهد و از بیمار در مورد عادات های سلامتی و سابقه پزشکی سوالمیشود که باید توضیحاتی ارائه دهد.
1- چندین آزمایش قلبی نیز ممکن است برای تشخیص تا کی کاردی لازم باشد.
2- الکتروکاردیوگرام یا ECG معمولا یک ECG یا EKG نامیده می شد، متداول ترین ابزار مورد استفاده برای تشخیص تاکی کاردی بود. یک تست ، بدون درد است که فعا لیت الکتریکی قلب را با استفاده از سنسو رها ی کوچک متصل به سینه و بازو ثبت میکند .
3-یک تست ECG زمان بندی و قدرت سیگنال های الکتریکی را هنگامی که از قلب شما عبور می کنند ، ثبت می کند. پزشک معالج می تواند به دنبال الگوها در میان این سیگنالها باشد تا مشخص کند چه نوع تاکی کاردی دارید و چگونه ناهنجاریها یی در قلب امکان دارد به ضربان قلب سریع کمک کند.
علایم روانی عمده تپش قلب بالا
حملات عصبی پانیک میتوانند عامل تپش بالای قلب در افراد باشند. ترس مفرط و احساس قریب الوقوع بودن مرگ و نابودی بیمار از علائم روانی هم زمان با تپش قلب بالا است و بیمار غالباً نمی تواند علت ترس خود را بیان کند. امکان دارد دچار اغتشاش فکری شود و در تمرکز اشکال پیدا کند.
بیمار اغلب می کوشد محلی را که در آن قرار گرفته است ترک کند تا از کسی، کمک بگیرد. حمله عموماً 20 دقیقه و ندرتاً بیش از 1 ساعت طول می کشد.
درمان حمله پانیک در محل و زمان حمله تپش قلب با داروهای آرامش بخش مثل پروپرانولول انجام می شود و درمان بلند مدت آنها نیاز به مشاوره با روانپزشک دارد.
روش تشخیص و درمان در بیماران مبتلا به تپش قلب
در افراد مبتلا به تپش قلب، که در بررسی های تشخیصی بیماری قلبی مشخص شده است بر حسب نوع بیماری درمانها ی دارویی یا درمانها ی مداخله ای پیشرفته مثل استفاده از (پیس میکر یا دستگاه ICD یا ابلیشن) و گاهی مداخله جراحی برای کنترل بیماری زمینه قلبی انجام می شود .
بیماریهای قلب و عروق به قدری شایع اند که عامه مردم با علایم آن آشنایی دارند. بسیاری از مردم حالت های گوناگونی را که در زندگی روزانه با آن مواجه‌اند به اشتباه به بیماریهای قلبی عروقی نسبت میدهند . به عنوان مثال تپش قلب و تنگی نفس که یکی از تظاهرات نارسایی قلب است مشخصه بیماریهای دیگری مثل چاقی شدید، بیماریهای ریوی و اضطراب هم هست.
به دلیل وحشت فراگیری که از بیماری قلبی در عموم افراد وجود دارد حتی اشخاصی که از لحاظ قلب و عروق سالم هستند، گاهی علایمی شبیه به بیماریهای قلبی را بروز میدهند که ناشی از نوعی تلقین ذهنی است.
این تلقین در اطرافیان و آشنایان و بیمارانی که بیماری قلبی در آن ها به اثبات رسیده و به خصوص افرادی که سکته قلبی یا انفارکتوس قلبی جدی را تجربه کرده‌اند، اغلب باعث وحشت میشود. در این حالت است که نگرانیها بیشتر می گیرد و پرسش‌ها شروع می شود .
تپش قلب در زنان رایج تر است یا در مردان
البته در زنان این مطلب بیشتر دیده شده است که از علل قلبی می توان به آریتمی ، پرولاپس میترال به خصوص در زنان و اختلالات دریچه ها اشاره کرد و در علل غیر قلبی نیز مشکلات تیروئید و کم خونی و اختلالات هورمونی می بایست بررسی شوند.
تپش قلب در زنان میتواند عارضه جانبی مصرف برخی داروها هم باشد، مثل داروهایی که برای درمان آسم و اختلالات تیروئید استفاده می شوند.
قلب های سالم نیز امکان دارد دچار اختلال ریتم یا آریتمی شوند و تقریبا اکثر آدم ها تا به حال تپش قلب را در طول زندگیشان تجربه کرده اند. این احساس بیشتر هنگام استرس شدید و اضطراب های ناگهانی و ترس و یا در هنگام بی خوابی های شب اتفاق میافتد و اکثرا در زنان هم شايعتر است.
- هنگام فعالیت های بدنی
- ورزش
- در زمان بالا رفتن از پله ها
- حمل خرید های روزانه
- فشار روحی
- خوشحالی/غم
- عصبانیت و هیجان
ضربان قلب بالا میرود تا به بدن اکسیژن کافی برساند . اما در برخی مواقع این ضربان سریع و کوبنده قلب مدت بیشتری باقی میماند و به اضطراب و نگرانی فرد می انجامد.
اگر اختلال ریتم آنقدر شدید باشد که پمپاژ قلب تحت تاثیر قرار گرفته و باعث سرگیجه یا حتی بی هوشی شود یا اگر همراه با آن درد سینه ، تنگی نفس یا حالت تهوع احساس شود یا این که در فامیل نزدیک سابقه سکته قلبی وجود داشته باشد فرد دچار شده می بایست به پزشک مراجعه کند.
علت تپش قلب در زنان چیست؟
اما باز هم همیشه این طور نیست که هرکس پرولاپس دارد حتما تپش قلب هم خواهد داشت یا هرکس تپش قلب دارد پس پرولاپس دارد . پرولاپس نوعی بیماری قلبی است که میتواند احتمال آریتمی و تپش قلب را بالا ببرد برای این افراد در مرحله اول درمان غیر دارویی و در مراحل بعدی درمان دارویی تجویز میشود اما اگر بیمار بهبود نیافت ، استفاده از وسایل و تجهیزات پزشکی یا بستری در بیمارستان برای برخی از آریتمیها انجام می گیرد .
آیا همه زنان تپش قلب و پرولاپس دریچه میترال دارند؟
پرولاپس دریچه میترال یکی از اختلالات آناتومیکی قلب به حساب می آید و یکی از علائم آن میتواند تپش قلب باشد. دراختلال دریچه میترال بر اثر کمبود نوعی پروتئین، هنگام بسته شدن مقدا ری به داخل دهلیز خم می شود. پرولاپس در زنان شایعتر است اما شیوع کلی اش در جامعه حدود 2 % است یعنی از هر صد نفر امکان دارد دو نفر پرولاپس داشته باشند.
درمان دارویی تپش قلب
در مواردی که حمله تند ضربانی تکرار میشود، امکان دارد یک یا چند دارو برای کنترل ضربان قلب توسط متخصص تجویز شوند. در مواردی که تپش قلب در اثر آریتم های قلبی به جود آمده باشد، داروهایی مانند: دیگوکسین ، کینیدین ، مسدودکننده های کانال کلسیم ، پروکاینامید ، و داروهای ضد بتا آدرنرژیک تجویز میشوند. در آریتمیها اگر ضربان قلب به حالت طبیعی باز گردانده نشود ، امکان دارد (نارسایی احتقانی قلب، حمله قلبی یا ایست قلبی ) که جان فرد را به خطر می اندازن ، اتفاق بی افتد.
گاهی نیز لازم است که برای تنظیم ضربان قلب در بیماران دچار برادی کاردی یا همان ضربان قلب پایین، دستگاهی به نام ضربان ساز قلب در سینه بیمار جاسازی شود تا در موقعیت های ضروری ضربان قلب بیمار را تنظیم نماید. به ندرت استفاده از شوک الکتریکی جهت خاتمه به آریتمی لازم می شود.
دکتر نادر افشاری _ متخصص قلب و عروق