اکوکاردیوگرافی یا همان اکوی قلب آزمایشی است که از امواج صدای با فرکانس بالا (اولتراساند) استفاده می کند تا تصاویری را از قلب فرد تهیه کند.به این آزمایش اکوکاردیوگرافی یا سونوگرافی تشخیصی قلب و عروق نیز گفته می شود.
در این مقاله برای شما عزیزان توضیح می دهیم که چه کسانی به اکو کاردیوگرافی قلب نیاز دارند و این تست چگونه انجام می شود. همچنین تفسیر نتیجه اکوی قلب را نیز تشریح می کنیم.
اکوی قلب چه چیزی را نشان میدهد?
پزشک ممکن است به کمک آزمایش اکو بخواهد نگاهی به ساختار کلی قلب شما داشته باشد و وضعیت عملکرد آن در بدن را ارزیابی کند. برای بسیاری از بیماران این سوال مطرح است که اکو قلب چه اطلاعاتی به پزشک می دهد و چرا پزشک اکوکاردیوگرافی تجویز می کند؟
تفسیر اکوکاردیوگرافی (آزمایش اکو قلب) اطلاعات زیر را به دکتر می دهد:
- اندازه و شکل قلب و همچنین اندازه ، ضخامت و حرکات دیواره های قلب
- نحوه حرکت و جابجایی قلب
- قدرت پمپاژ قلب
- اینکه آیا دریچه های قلب به درستی کار می کنند یا خیر (نارسایی دریچه)
- اینکه آیا خون در دریچه های قلب شما به عقب نشت می کند (بازگشت مجدد) یا خیر
- اینکه آیا دریچه های قلب خیلی باریک باشد (تنگی) یا خیر
- وجود تومور یا رشد عفونی در اطراف دریچه های قلب شما
آزمایش اکوی قلب همچنین به پزشک شما کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا موارد زیر در بدن وجود دارند یا خیر:
- مشکل در پوشش بیرونی قلب بیمار (پریکارد)
- وجود مشکل در رگ های خونی بزرگ ورودی و خروجی قلب
- لخته های خون در حفره های قلب شما
- سوراخ های غیر طبیعی بین اتاقک های قلب
آزمایش اکوکاردیوگرافی قلب چیست؟
آزمایش اکو از امواج صدا استفاده می کند و به کمک آن ها تصاویری را از اتاقک ها، دریچه ها و دیواره های قلب و رگ های خونی ( آئورت ، شریان ها و رگ ها ) که به قلب متصل هستند تولید می کند.
یک دستگاه مخصوص به نام ترنسدیوسر از طریق ناحیه قفسه سینه می تواند این آزمایش را انجام دهد. این دستگاه امواج صدا را تولید کرده و به سمت قلب هدایت می کند و سپس این امواج پس از برخورد به قلب دوباره به سمت دستگاه اکو می شوند. این امواج به تصاویری تبدیل شده و در نهایت می توان آن ها را در یک مانیتور ویدیویی مشاهده کرد.
مراحل اکو کاردیوگرافی
بسیاری از بیماران اطلاعات کافی در مورد نحوه انجام اکوی قلب و زمان آن ندارند. این آزمایش ساده بوده و احتیاج به آمادگی خاصی ندارد. نیازی نیست کار ویژه ای برای آزمایش اکو انجام دهید. می توانید قبل از آزمایش غذا بخورید و نوشیدنی مصرف کنید.
در حین آزمایش اکو چه اتفاقی رخ می دهد؟
این آزمایش توسط افراد متخصص و آموزش دیده ای انجام می شود. ممکن است این تست در مطب پزشک انجام شود و یا در اورژانس، اتاق عمل، کلینیک بیمارستان یا اتاق بیمارستان پیگیری گردد. مدت زمان آزمایش اکو حدودا یک ساعت است.
- شما در ابتدا باید بر روی یک میز دراز بکشید و سپس یک فرد آموزش دیده دیسک فلزی خاصی را (الکترود ها) بر روی قفسه سینه شما قرار می دهد. این دیسک حاوی سیم هایی است که آن را به یک دستگاه الکتروکاردیوگراف متصل کرده اند. یک الکتروکاردیوگرام ( ECG یا EKG ) می تواند وضعیت ضربان قلب شما را در حین آزمایش بررسی کند.
- این اتاق تاریک می شود تا فردی که آزمایش را انجام می دهد به خوبی مانیتور ویدیویی را تماشا کند.
- این فرد ژل مخصوصی را بر روی قفسه سینه شما قرار می دهد تا به کمک آن امواج صوتی بهتر و راحت تر از پوست عبور کنند.
- این فرد از شما می خواهد نفس خود را نگه دارید یا جابجا شوید تا تصاویر بهتری گرفته شوند.
- این دستگاه ترنسدیوسر بر روی قفسه سینه قرار گرفته و جابجا می شود. سپس امواج صدا تولید می شوند که به سمت قلب هدایت شده و سپس به سمت دستگاه بر می گردند.
- امواج صدا در مرحله آخر به تصاویر تبدیل شده و بر روی یک مانیتور ویدیویی به نمایش در می آیند. تصاویر روی صفحه نمایشگر ضبط می شوند تا پزشک نگاه بهتری به آن ها داشته باشد.
پس از آزمایش اکو چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- در نهایت فرد مسئول به شما کمک می کند تا ژل مخصوص را از روی قفسه سینه خود پاک کنید.
- پزشک معالج پس از نگاه کردن به تصاویر آزمایش اکو با شما صحبت خواهد کرد و توضیحاتی را ارائه می کند.
چه زمانی اکو قلب لازم است ؟
ابتدا توضیح می دهیم که معمولا پزشک چه مواردی در اکوکاردیوگرافی شما می بیند. آزمایش اکو می تواند بسیاری از مشکلات قلبی را تشخیص دهد. برخی از این مشکلات جزئی بوده و ریسکی به همراه ندارند.
دیگر موارد ممکن است نشانه مشکلات جدی قلبی و شرایط ویژه افراد باشند. پزشک شما ممکن است برای فهمیدن موارد زیر از آزمایش اکو استفاده کند:
1_ اندازه گیری قلب
بزرگ شدن قلب افراد می تواند در نتیجه فشار خون بالا ، وجود نشتی در دریچه های قلب و یا نارسایی قلبی باشد. آزمایش اکو توانایی تشخیص ضخامت بطن ها ( دو اتاقک پایین ) را نیز دارد. افزایش ضخامت ممکن است بنا به دلایلی از قبیل فشار خون بالا ، بیماری دریچه قلب یا نقایص مادرزادی قلب باشد.
2_ شناسایی عضلات قلب ضعیف و آسیب دیده
حملات قلبی می توانند منجر به تضعیف عضلات و بخش هایی از قلب شوند. تضعیف می تواند بدین معنا باشد که آن بخش خون کافی دریافت نمی کند و این یک بیماری قلبی و عروقی است.
3_ شناسایی مشکلات دریچه قلب
آزمایش اکو می تواند نشان دهد آیا دریچه های قلب شما به درستی کار می کنند یا خیر. این موضوع از باز شدن و بسته شدن آن ها مشخص می شود.
4_ مشکلات مربوط به ساختار قلب
آزمایش اکو قلب می تواند نقایص مادرزادی قلب از قبیل سوراخ و حفره های موجود در این عضله را تشخیص دهد.
5_ تومور ها و لخته خون
اگر اخیرا سکته قلبی کرده باشید ، نیاز به آزمایش اکو است تا لخته های خون یا تومور های عامل سکته شناسایی شوند.
نتیجه اکوی طبیعی چگونه است؟
نتیجه طبیعی حاصل از این تست زمانیست که حفره های قلب و دریچه ها طبیعی به نظر رسیده و و درست عمل میکنند . به طور خاص ، این بدان معنی است که :
1- هیچ لخته خونی قابل مشاهده و یا تومور در قلب شما وجود ندارد.
2- دریچه های قلب شما به درستی باز و بسته می شوند. نشتی خون ، در آن ها وجود ندارد و یا نشانه هایی از عفونت مشاهده نمی گردد.
3- اندازه گیری مقدار پمپاژ قلبی میتواند نشان دهد که آیا قلب می تواند خون کافی را برای اندام ها تامین نماید چرا که در غیر این صورت احتمال نارسایی قلبی بالا خواهد رفت .
4- دیواره قلب و حفره ها در اندازه طبیعی هستند و عضلات دیواره قلب به درستی حرکت می کنند.
5- پوشش قلب دارای ضخامت نرمالی بوده و حاوی مایعات اضافی نیست.
6-کسر تخلیه ای بطن چپ درصدی از خون که در طول یک ضربان قلبی از قلب خارج می شود. کسر تخلیه بطن چپ حدود 60 درصد طبیعی در نظر گرفته می شود.
7- برون ده قلبی حجمی از خون است که قلب در هر دقیقه پمپاژ می کند. در حالت استراحت قلب بزرگسالان به طور متوسط (4.8 – 6.4 ) لیتر خون در دقیقه پمپ می کند.
نوشته های روی نتیجه آزمایش اکو به چه معنا هستند؟
LVEF – Left Ventricular Ejection Fraction
کسر جهشی بطن چپ ( درصد عادی _ 60 درصد به بالا | زیر 60 درصد غیر عادی )
EF
کسر تخلیه اى _ معمولا همان LVEF مد نظر است
MVP- Mitral Valve Prolapse
افتادگی دریچه میترال
MR – Mitral Regurgitation
نارسایی دریچه میترال
TR – Tricuspide Regurgitation
نارسایی دریچه تریکوسپید (دریچه سه لتی)
PR – Pulmonary Regurgitation
نارسایی دریچه پولمونر _ (دریچه ریوی)
AR – Aortic Regurgitation
نارسایی دریچه آئورت
CAD – Coronary Artery Disease
بیمارى شریان کرونر
CHF – Congestive Heart Failure
نارسائى احتقانى قلب
PAP – pulmonary artery pressure
فشار پولمونر (ریوی)
LVH – Left Ventricular Hypertrophy
هیپرتروفی عضله قلبی
RWMA
اختلال حرکت دیواره ای ناشی از سکته قلبی و یا ایسکمی قلبی است.
در ادامه تصویر گزارش اکوکاردیوگرافی استاندارد را مشاهده می کنید:
معنی شدت های نوشته شده در جواب اکوی قلب چیست؟
- Normal : طبیعی
- Trivial : ناچیز
- Mild : خفیف یا متوسط یا (+)
- Severe : شدید یا (++)
انواع آزمایش اکوکاردیوگرافی
آزمایش اکوی قلب انواع دیگری نیز دارد که پزشک شما متناسب با شرایط ممکن است برای شما تجویز کند.
اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژیال
اگر پزشک شما به دنبال تصاویری با جزئیات بیشتر باشد و یا گرفتن تصویری واضح از قلب با روش استاندارد آزمایش اکو میسر نباشد، روش ترانس ازوفاژیال که به اکو مری معروف است، پیشنهاد می شود.
- ناحیه گلوی شما بی حس شده و دارو های آرامش بخش به شما داده می شود تا آرام باشید.
- یک لوله انعطاف پذیر حاوی دستگاه ترنسدیوسر از طریق این ناحیه وارد بدن شده و به سمت معده شما حرکت خواهد کرد.
- این دستگاه می تواند تصاویر برگشتی از قلب را به خوبی ضبط کند.
- سپس یک کامپیوتر امواج ضبط شده را به تصاویر از قلب شما تبدیل می کند و پزشک می تواند آن ها را بر روی مانیتور ببیند.
آزمایش اکوکاردیوگرافی داپلر
امواج صدا وقتی به سلول های خونی درون قلب و رگ های خونی برخورد کنند تغییر گام می دهند. این تغییرات (سیگنال های داپلر) به پزشک کمک می کنند تا سرعت و مسیر گردش خون در قلب شما را مشخص کند.
تکنیک های داپلر عموما در آزمایش های اکوکاردیوگرام ترانس ازوفاژیال (اکو از راه مری) و ترانس توراسیک مورد (اکو معمولی) استفاده قرار گرفته می شوند.
از این تکنیک ها می توان برای بررسی مشکلات گردش خون و فشار خون در شریان های قلب نیز استفاده کرد. ممکن است سونوگرافی های سنتی توانایی شناسایی این موارد را نداشته باشد.
گردش خونی که در مانیتور نمایش داده می شود رنگی می شود تا پزشک به خوبی بتواند مشکلات خاص را شناسایی کند.
آزمایش اکوکاردیوگرام استرس
برخی از مشکلات قلبی به خصوص آن هایی که در شریان های حاوی خون عضلات قلبی هستند تنها زمانی اتفاق می افتند که فرد فعالیت بدنی داشته باشد.
پزشک معالج شما ممکن است بخواهد آزمایش اکوکاردیوگرام استرس را انجام دهید تا مشکلات مربوط به عروق کرونر را بررسی کند. با این حال آزمایش اکو نمی تواند اطلاعات مربوط به هرگونه انسداد در شریان های قلبی را نشان دهد.
در اکوکاردیوگرام استرس:
- تصاویر سونوگرافی قلب شما قبل و بعد از راه رفتن بر روی تردمیل یا دوچرخه ثابت گرفته می شوند.
- اگر توانایی ورزش و تحرک را نداشته باشید ممکن است داروی خاصی به شما تزریق شود که قلب را وادار به پمپاژ بیشتری می کند (انگار که در حال ورزش کردن باشید)
شما بیماران عزیز می توانید، سوالات خود در زمینه بیماری های قلبی و عروقی و انواع روش های تشخیص و درمان آن را از بخش پرسش از دکتر، از ایشان بپرسید. دکتر نادر افشاری شخصا پاسخگوی سوالات شما عزیزان خواهند بود. همچنین برای نوبت دهی می توانید از صفحه تماس با ما اطلاعات و آدرس مطب را داشته باشید.
دکتر نادر افشاری متخصص قلب در غرب تهران